Құрылымы әр түрлі тілдердің фразеологиясын когнитивтік лингво-

Құрылымы әр түрлі тілдердің фразеологиясын когнитивтік лингво-

мәдени тұрғыдан зерттеу

Л. Н. Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университеті, 

Қазақстан Республикасы, Нұр-Сұлтан қ.

Материал баспаға 10.12.20 түсті.

K. K. Duisekova, G. K. Kenzhetayeva, K. N. Bulatbayeva

Сognitive and linguistic-cultural research of phraseology 

in multistructural languages

L. N. Gumileyov Eurasian National University,

Ripublique of Kazakhstan, Nur-Sultan.

Material received on 10.12.20. 

Вестник Торайгыров университета. ISSN 2710-3528  

 

   Филологическая серия. № 4. 2020 

101

Бұл мақала құрылымы әр түрлі және генетикалық жағынан алшақ 

тілдердің фразеологиялық қабатын когнитивті-лингвомәдениеттану 

тұрғысынан  зерттеу  әдістемесін  анықтауға  арналған.  Қазіргі 

лингвистикалық зерттеулердің басым көпшілігі тіл мен мәдениеттің 

байланысын  сипаттауға  арналған.  Бұл  ғылыми  қызығушылық 

шеңберіне  фразеологиялық  бірліктердің  мәдени  компонентін 

зерттеу  де  кіреді.  Тілдік  құбылыстарды  лингвомәдени  және 

антропоцентристік  парадигма    шеңберінде  зерттеу  белгілі  бір 

тілдің  фразеологиялық  қорынсыз  болмайтыны  сөзсіз.  Мұндай 

позициялау генетикалық туыстығы алшақ және құрылымы әртүрлі 

тілдердің фразеологизмдеріндегі әмбебап және жеке ерекшеліктерді 

анықтауға  септігін  тигізеді,  әрі  олардың  идиоэтникалық 

сипаттамаларын анықтайтын негізгі факторларды сапалы жаңа 

деңгейде іздеуге мүмкіндік береді. Сонымен бірге, фразеологизмдерді 

зерттеуде  когнитивтік  тәсілді  қолдану  әртүрлі  лингвомәдени 

қоғамдастықтардың объективті әлемді саралай қабылдауы мен әлем 

бейнесіне таңдамалы репрезентация жасауына тереңірек үңілуге 

мүмкіндік береді. Осындай көзқараспен негізгі әдістемелік нұсқаулар 

мен құрылымы әр түрлі және генетикалық жағынан алшақ тілдердің 

фразеологизмдерін зерттеу әдістеріне ерекше назар аудару қажет. 

Осы мақаланың ғылыми қызығушылығының негізінде фразеологизмдер 

шеңберінде тілдің, мәдениеттің және танымның өзара байланысын 

зерттеу мүмкіндіктері жатыр. Бір мақаланың шеңберінде осындай 

зерттеудің негізгі әдіснамалық тармақтарын көрсетуге болады.             

Кілтті  сөздер:  лингвомәдениеттану  әдістемесі,  когнитивті 

фразеология, концептуализация, тілдің идиоэтникалық ерекшеліктері

This article is devoted to the definition of the methodology of cognitive-

linguoculturological research of the phraseological layer of genetically 

distant and different-structured languages. The vast majority of modern 

linguistic research is undertaken to describe the relationship between 

language  and  culture.  This  circle  of  scientific  interests  also  includes 

the study of the cultural component of phraseological units. The study 

of linguistic phenomena within the framework of linguoculturological 

and anthropocentric approaches is inevitable without the phraseology 

of  a  particular  language.  This  positioning  repeatedly  actualizes  the 

identification of universal and individual characteristics in the phraseology 

of  genetically  distant  and  different-structured  languages,  followed  by 

a search at a qualitatively new level of the main factors that determine 

their idioethnic characteristics. At the same time, the installation of a 

Торайғыров университетінің Хабаршысы. ISSN 2710-3528    

Филологиялық сериясы. № 4. 2020

102

cognitive approach in the study of phraseology allows a deeper look at the 

differentiated perception of the world and selective figurative representation 

of the objective world by different linguocultural communities. With such an 

approach, it is necessary to pay special attention to the basic methodological 

guidelines and methods of researching the phraseology of heterogeneous 

and genetically distant languages. In the center of the scientific interest 

of this article are the possibilities of studying the interaction of language, 

culture and cognition in the range of phraseology. Within the framework of 

one article, one can outline the main methodological points of such a study.

Keywords: linguoculturological methodology, cognitive phraseology, 

conceptualization, idioethnic features of the language.

Вестник Торайгыров университета. ISSN 2710-3528  

 

   Филологическая серия. № 4. 2020 

395

Теруге 10.12.2020 ж. жiберiлдi. Басуға 15.12.2020 ж. қол қойылды. 

Электронды баспа

2,22 Mb RAM

 

Шартты баспа табағы 22,7. Таралымы 300 дана. Бағасы келiciм бойынша. 

Компьютерде беттеген: А. Шукурбаева 

Корректор: А. Р. Омарова 

Тапсырыс № 3699

Сдано в набор 12.12.2020 г. Подписано в печать 15.12.2020 г. 

Электронное издание

2,22 Mb RAM

Усл. печ. л. 22,7. Тираж 300 экз. Цена договорная. 

Компьютерная верстка: А. Шукурбаева 

Корректор: А. Р. Омарова 

Заказ № 3699

«Toraighyrov University» баспасынан басылып шығарылған 

Торайғыров университеті 

140008, Павлодар қ., Ломов к., 64, 137 каб. 

«Toraighyrov University» баспасы 

Торайғыров университеті 

140008, Павлодар қ., Ломов к., 64, 137 каб. 

67-36-69 

e-mail: kereku@tou.edu.kz

www.vestnik.tou.edu.kz