Республикасы
жүктеу 13.19 Kb. Pdf просмотр
|
- Навигация по данной странице:
- ҰЛТТЫҚ БАЯНДАМА
ҰЛТТЫҚ БАЯНДАМА Ұлттық білім беру статистикасы және бағалау орталығы 60 Үлгілік оқу жоспарлары мен бағдарламаларында жаңа біліктіліктер алу үшін аралас модульдер мүмкіндіктері, базалық және арнайы құзыреттіліктер қарастырылады. Арнайы цикл пәндері мазмұнында жұмыс берушілердің ұсыныстары мен аймақтық ерекшеліктер, кәсіптік оқу бағдарламаларын 25% - ға дейінгі оқу материалын меңгеруге бөлінген сағаттар көлемін ескере отырып, өзгерістер енгізу осы білім деңгейі мазмұнының жаңалығы мен жаңартылуы болып табылады. ТжКБ жүйесінің мазмұнын жетілдіру оқытудың түрлі технологияларын таңдауды, тәжірибеге бағытталған ұйымдастыру әдістері мен оқу процесін бақылауды қарастырады. Білім алушылардың практикалық дағдыларын дамыту үшін оқу жоспарында жұмыс берушілермен серіктестік шеңберінде кәсіптік практиканың үлесін арттыру жоспарланып отыр. 2011 жылы оқу процесіне білім алушылар бойында қажетті құзыреттіліктерді (белсенді, интерактивті, т.б. технологиялар) қалыптастыратын заманауи білім технологиялары енгізіле бастады. Эксперимент негізінде оқытудың кредиттік, модульдік технологиясы және жоғары техникалық мектеп бойынша 22 бағдарлама енгізілді. Материалдық - техникалық база «Теория - практика» кедергісін жеңудің басты факторларының бірі ТжКБ ұйымдарының материалдық - техникалық базасын нығайту болып табылады. ҚР БҒМ - нің Әкімшілік есеп беру мәліметтерін талдау нәтижесі меншік нысандары бойынша ТжКБ ұйымдарын материалдық - техникалық базасын қамтамасыз ету көрсеткішінің санында айтарлықтай өзгерістер бар екенін көрсетеді. 2011 жылы ТжКБ оқу мекемелеріндегі материалдық - техникалық база (МТБ) 2 288,2 миллион теңгеге жаңартылды, оның ішінде ЖБ қаражатынан – 1 683,2 миллион теңге, РБ - тен – 600 миллион теңге. Республика бойынша жалпы РБ қаражаты есебінен ТжКБ 50 кабинет, 32 шеберхана, 16 зертхана, 25 оқу мекемелері жабдықталды. ТжКБ оқу мекемелері санының көп болуына байланысты РБ есебінен барынша көп қаржыландыру Алматы және Оңтүстік Қазақстан облыстарына тиесілі. Егер ТжКБ - ның Мемлекеттік ұйымдарында жеке оқу кабинеттері 62,7%, шеберхана 80%, авто(тракто)дромдар 15,8%, компьютер сыныптары 59,9% - ды құраса, жекеменшік білім беру ұйымдарында бұл көрсеткіштер біршама төмен.ТжКБ - ның жеке меншік ұйымдарының 385 - і заманауи жабдықтар және құралдармен жарақтандырылған оқу кабинеттері (37,3%), шеберханалар (20%), авто(тракто) дромдар (15,8 %), компьютер сыныптарымен (40,1 %) қамтамасыз етілген. Техникалық және кәсіптік білім беру мазмұнын жаңарту білім алушылардың кәсіптік әрекетіне барынша оңтайлы жағдайлар жасау үшін арнайы оқу шеберханаларының ҰЛТТЫҚ БАЯНДАМА Ұлттық білім беру статистикасы және бағалау орталығы 61 болуын талап етеді. ТжКБ - ның Мемлекеттік ұйымдарында шеберханалармен қамтамасыз етудің оң динамикасы байқалады . 2011 жылы ТжКБ ұйымдарында 2 757 оқу шеберханалары іске қосылды. Олардың үлкен үлесі Оңтүстік Қазақстан (12,8%), Қарағанды (11,5%) және Шығыс Қазақстан (10,4%) облыстарында. Керісінше Маңғыстау (2,2 - 1,5%), Атырау (2,9 - 2,2%) облыстары мен Астана қаласындағы (2,9 - 2,2%) ТжКБ беру ұйымдарының шеберхана, авто(тракто)дромдарды құрал - жабдықтармен қамтамасыз ету көрсеткіштері төмен. Оқу шеберханалары бойынша Шығыс Қазақстан - 94 (17 %), Оңтүстік Қазақстан - 71 (12,9 %) облыстары мен Алматы қаласының - 72 (13,1 %) жеке меншік ұйымдары алда келеді. ТжКБ беру ұйымдарын ақпараттандыру «парасатты» ел экономикасы дамуы үшін бәсекеге қабілетті мамандарды даярлауға тікелей қатысты. ҚР Статистика агенттігінің мәліметтері бойынша 2011 жылы ТжКБ ұйымдары оқу процесіндегі 42 958 компьютерден 20 762- сі Интернет желісіне қосылған. Интернет желісіне қолжетімділікті қамтамасыз ету 48,33%- ды құрайды (2010 жылы – 43,38%). Мәліметтерді талдау нәтижесі ТжКБ - ның жеке меншік ұйымдары материалдық - техникалық базаны нығайтуға қызығушылығы төмен екендігін көрсетеді. Осыған байланысты меншіктің жеке меншік нысаны білім беру ұйымдарын аттестаттауға Мемлекеттік бақылауды күшейткен жөн. Аймақтар бөлінісіндегі көрсеткіштерді талдау Қостанай (48,24 % ), Шығыс Қазақстан (44,92% ), Солтүстік Қазақстан (65 % ) және Ақтөбе облыстарында (63 %) осы мәліметтердің динамикасында өсудің бар екендігін көрсетеді. Қызылорда (25 % ), Атырау (29 %), Маңғыстау (35 % ) облыстары мен Алматы (31 % ) қаласының көрсеткіштері республика бойынша орташадан төмен. Кітапхананың болуы – оқу - әдістемелік үдерістің маңызды қоры әрі ажырамас бөлігі. 2011 жылы кітапханасы бар ТжКБ оқу орындарының үлесі 2010 жылмен салыстырғанда (91,96 %) 0,46 %- ға төмендегені байқалады. ТжКБ - ның 72 ұйымында әлі де кітапхана жоқ, бұл жергілікті атқарушы органдардың тиісті шаралар қабылдау қажеттігін талап етеді. Мәліметтерді талдау нәтижесі кітапханалары бар ТжКБ ұйымдары Оңтүстік Қазақстан (99 % ), Маңғыстау (9 % 1), Батыс Қазақстан (79 % ) облыстарында басым үлесте екенін көрсетті. Осы мәселе бойынша Атырау (24 % ), Қызылорда (25 % ) және Солтүстік Қазақстан (30 % ) облыстарында көңіл бөлінбей, тиісті қаржы аударылмай отыр. Техникалық және кәсіптік сапалы білім берудің қолжетімділік мәселелері жатақханалар салу арқылы шешіледі. ТжКБ ұйымдарындағы аймақ мен қоныс тепкен елді мекеніне қарай білім алушыларды жатақханамен қамтамасыз ету әртүрлі. 2011 жылы 220 орынға арналған Солтүстік Қазақстан облысы Ш.Уәлиханов ауданындағы №16 кәсіптік лицей (КЛ) жатақханасын қайта салу және 60 орынға арналған ҰЛТТЫҚ БАЯНДАМА Ұлттық білім беру статистикасы және бағалау орталығы 62 Ақтөбе облысы Ойыл аграрлық колледжі жатақханасын салу есебінен , жалпы 280 орын бөлінді. 2011 жылы ҚР БҒМ мәліметтері бойынша елімізде жатақханалармен қамтамасыз ету 47,8%- ды құрады. ТжКБ ұйымдарының 896 - сында жатақхана бар, онда 42 188 білім алушы тұрады, 22 046 білім алушыға тұратын орын қажет. КЛ - дің 325 - інен 186 бірлік жатақхана бар, олардың ішінде 116 - сы ауылдық жерде орналасқан. Әлі де жатақхананы қажет ететін КЛ - де білім алушылардың саны – 4 683. Алматы, Маңғыстау, Қызылорда және Атырау облыстарында жатақханалармен қамтамасыз ету көрсеткіш пайыздары төмен. Солтүстік Қазақстан және Қызылорда облыстарында білім алушыларды жатақханамен қамту 100%. Бұл көрсеткіш Алматы (92,6%), Оңтүстік Қазақстан (90,9%) және Ақмола (90%) облыстарында да мейлінше жоғары болып отыр. «Мұқтаж азаматтарға олардың білім алу кезеңінде берілетін әлеуметтік көмектің мөлшерлері мен көздері туралы» Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2000 жылғы 17 мамырдағы № 738 қаулысына сәйкес КЛ білім алушылар (ата - анасының қамқорлығынсыз қалған жетім - балалар, аз қамтылған және көпбалалы отбасылардан шыққан патронат немесе қамқорлықтағы балалар) оқу үдерісі кезеңінде тегін ыстық тамақпен қамтамасыз етіледі. ТжКБ ұйымдарындағы 99,316 білім алушылар ыстық тамақпен қамтылған, оның ішінде 4518 жетім балалар, 54249 - аз қамтылған отбасынан шыққан балалар. ҚР БҒМ мәліметтері бойынша 2011 жылы КЛ білім алушылардың 89,5 % - ы ыстық тамақпен қамтамасыз етілді. Атырау және Қостанай облыстарында бұл мәселе толығымен шешілді. Солтүстік Қазақстан (99%), Оңтүстік Қазақстан (99%) облыстарының көрсеткіштері жақсы. ТжКБ жүйесін қаржыландыру Техникалық және кәсіптік білім беру жүйесін дамытуға арналған Мемлекеттік шығындардың шамасы ел экономикасы дамуы үшін осы деңгейдегі білімнің маңыздылығы бойынша мемлекеттің білім саясатымен анықталады. Білім беруді дамытудың 2020 жылға дейінгі Мемлекеттік бағдарламасына сәйкес мемлекет мамандарды оқыту үшін жұмыс берушілердің шығынын 70% - ға өтеуді жоспарлап отыр. ТжКБ жүйесін қаржыландыру көлемі ҚР Статистика агенттігі мәліметтері бойынша 2011 жылы 72,4 млн теңгені құрады (ІЖӨ - нің 0,3% - ы немесе республикадағы барлық білім жүйесін қаржыландырудан 7,2% - ы), бұл 2010 жылмен салыстырғанда 0,8 % - ға көп (51,434 млрд теңге – 6,4 %). Оның ішінде республикалық бюджет (РБ) қаражатынан 15,7 млрд теңге, жергілікті ҰЛТТЫҚ БАЯНДАМА Ұлттық білім беру статистикасы және бағалау орталығы 63 бюджет (ЖБ) қаражатынан 56,8 млрд теңгені құрайды. Осылайша осы білім деңгейін қаржыландыру шығынының негізгі үлесі аймақтағы жұмысшы мамандар қажеттіліктеріне байланысты жергілікті бюджеттерге келеді. Мемлекеттік тапсырыс есебінен республика бойынша орташа есеппен бір білім алушыға кететін шығын 266,7 мың теңгені құрайды: КЛ - де – 261,0 мың теңге, колледждерде – 272,5 мың теңге. Аймақтардағы көрсеткіш бір білім алушыға бюджеттік негізде колледждерде оқыту құны біршама үлкен екенін көрсетеді: 120,0 мың теңгеден (Астана қаласы) 429,0 мың теңгеге дейін (Ақмола облысы). Бұл көрсеткіштер ТжКБ ұйымдарына жұмсалатын ЖБ шығындарының аймақтық жүйесінің саралануын көрсетеді. Сондықтан 2011 - 2015 жылдарға арналған ҚР БҒМ Стратегиялық жоспарында белгіленген жан басына шаққандағы қаржыландыру мәселесі өзекті бола түседі. Осылайша, ТжКБ жүйесін дамытуға бюджеттік қаржыландырудың арттырылғанына қарамастан кәсіби және жалпы білім беретін цикл кабинеттерін, оқу зертханалары мен шеберханаларды заманауи жабдықтармен жаңарту қажет. Сондай - ақ, кәсіби және техникалық біліммен жастарды қамтуды арттыру мақсатында жергілікті атқарушы органдарға жатақханаларды салуға қаржыландыру мүмкіндіктерін қарастыру керек. ҰЛТТЫҚ БАЯНДАМА Ұлттық білім беру статистикасы және бағалау орталығы 64 Негізгі қорытындылар мен ұсыныстар: ТжКБ ұйымдарындағы контингенттің төмендегені байқалады. Жастарды ТжКБ мекемелерінде оқуға тарту мақсатында түсіндіру - ақпараттық және кәсіби бағдар беру жұмыстарын күшейту қажет. «Көлік» (0,5 %- ке), «Ауыл шаруашылығы» (0,3 % ) бағыттарында білім алушылар үлесінің біршама өскендігін және «Құрылыс» (0,2 % ) бойынша осы көрсеткіштің төмендегенін көрінеді. Осыған байланысты жергілікті атқарушы органдарға өңірлік ерекшеліктерін есепке ала отырып техникалық және технологиялық мамандықтар кадрларын даярлауға мемлекеттік тапсырысты ұлғайтуды алдын - ала қарастыру қажет. Әлеуметтік серіктестікті дамытудың оң үдерісі байқалады. Еңбек нарығы сұраныстары болжамдарына сай типтік оқу және білімдік бағдарламалар әзірленген. Білім беру ұйымдарының тәжірибелік дағдыларын дамыту үшін жұмыс оқу жоспарларында оқытудың дуальдық жүйесінің элементтерін енгізіп, өндірістегі кәсіби іс - тәжірибе үлесін арттырудың мүмкіндіктерін алдын - ала қарастырулары керек. Инженерлік - педагогикалық қызметкерлердің сандық және сапалық жағынан төмендеуі байқалады. Осы мәселені шешу үшін инженерлік - педагогикалық кадрлардың біліктілігін жоғарылатуға арналған өндірістегі тағлымдамадан өту мүмкіндіктерін ұсына отырып, мемлекеттік тапсырысты ұлғайту қажет. Меншік түрлеріне қарамастан ТжКБ ұйымдарының материалдық - техникалық базасын жарақтандыру төмен күйде қалуда. Осыған байланысты жергілікті атқарушы органдар мен колледж құрылтайшылары ТжКБ оқу мекемелерінің МТБ - ларын нығайту үшін қаржыландыру көлемін ұлғайту ұсынылады. Білім алушыларды жатқханалармен қамтамасыз ету 47,8% құрайды. ТжКБ ұйымдарының жатақханаларға қолжетімділігі жағдайларын жасау мақсатында жергілікті атқарушы органдардың жатақханаларды салу жұмыстарын жандандыруы қажет. ТжКБ ұйымдарында тәуелсіз бітірушілер біліктілігін растау механизмі жұмыс істейді. Сонымен қатар білім беру жүйесіне тәуелсіз ТжКБ бітірушілеріне біліктікті беру үлгісін енгізуді алдын - ала қарастыру керек. ҰЛТТЫҚ БАЯНДАМА Ұлттық білім беру статистикасы және бағалау орталығы 65 2.4. Жоғары және жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру Білім беруді дамытудың 2020 жылға дейінгі Мемлекеттік бағдарламасында жоғары және жоғары оқу орнынан кейінгі білім берудің мақсаты еңбек нарығының қажеттіліктерін, елдің, тұлғаның индустриалдық - инновациялық даму міндеттерін қанағаттандыратын және білім беру саласындағы үздік әлемдік практикаға сәйкес келетін жоғары деңгейге қол жеткізу деп анықталған . Мемлекеттің жоғарғы және жоғарыдан кейінгі білім беру саласындағы білім беру саясаты ғылым - білім - өндіріс үшбірліктің өзара қатынасы арқылы жетекші әлемдік үдерістерді ескере отырып жүзеге асырылады. Білім беруді дамытудың 2020 жылға дейінгі Мемлекеттік бағдарламасын жүзеге асырудың алғашқы жылдарында елдің индустриалдық - инновациялық даму сұраныстарына сәйкес келетін, жоғары білім беру еуропалық аумағына кіріге алатын, технологиялық және зияткерлік меншік өнімдерін коммерциализациялау үшін жағдайын жасаған, жоғары білікті ғылыми және ғылыми - педагогикалық кадрлар дайындайтын жоғарғы және жоғарыдан кейінгі білімі бар кадрларды даярлаудың нақты механизмі іске қосылды. Жоғарғы оқу орындарында бақылаушы және қамқоршы кеңестерін құру арқылы корпоративтік басқару жүйесін енгізудің заңнамасы бекітілді . Республика жоғары оқу орындарына қолданысында жүрген қамқоршы кеңестерінің уәкілеттілігі қайта қаралуда. Осы механизмді тиімді ендіру үшін «Назарбаев Университеті» ДБҰ тәжірибесі жоғарғы білім беру жүйесі менеджментінің заманауи үлгісі ретінде таратылуда. Жоғары және жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру желісі мен контингенті Жастарды осындай және басқадай деңгейдегі білім берумен қамту халықаралық статистикалық көрсеткіштерінде елдің бәсекеге қабілеттілігі қосылғыштарының бірі болып табылады. Елдің инновациялық әлеуеті мен макроэкономикалық тұрақтылығын бақылау көрсеткіштерін жақсарту нәтижесі тұрғындарының жоғары білімділік үлесіне тікелей байланысты. Әлемдік практикада, орта есеппен алғанда, 10 000 адамға 232 студенттен келеді. Республикада бұл көрсеткіш 377 адамды құрайды . Үш жылдағы динамика бойынша бір жоғары оқу орнына есептегенде, студенттердің орташа саны көрсеткіштерінің өзгергендігі байқалуда (2.4.1 - кесте). Жоғары білімнің күшті әрі ашық жүйесі гулденген интеллектуалдық қоғам үшін негіз болады. Жоғары білім дағдарысты болдырмаудағы басты мақсатымыз болуы тиіс. Бухарест коммюникесі ҰЛТТЫҚ БАЯНДАМА Ұлттық білім беру статистикасы және бағалау орталығы 66 2.4.1- кесте. Бір жоғары оқу орнына есептегенде студенттердің орташа саны, адам 2009 2010 2011 +/- Студенттердің орташа саны 4 209 4 192 4 312 + 103 Дереккөз : ҚР БҒМ мәліметтері 2011 жылы республикадағы жоғары және жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру жүйесінде білім беру қызметін 146 жоғары оқу орны жүзеге асырады. Оның ішінде , 9 ұлттық , « Назарбаев Университеті » ДБҰ , Қ , А . Ясауи атындағы Халықаралық қазақ - түрік университеті , 33 мемлекеттік , 13 азаматтық емес , 16 акционерлік және 73 жекеменшік жоғары оқу орны бар . Студенттердің жалпы контингенті 629 507 адамды құрайды (2.4.1- сурет ). 2.4.1- сурет. Жоғары оқу орындарының желісі мен контингенті Дереккөз: ҚР БҒМ мәліметтері 2011 жылы жоғары оқу орындарының санын қысқарту кезінде студенттер контингентінің өсу динамикасы сақталды (2010 жыл – 620 442, 2011 жыл – 629 507 адам). Олардың 21%- ы мемлекеттік білім беру гранты бойынша және 77%- ы шартты негізде білім алады. Мемлекеттік (311 333) және жекеменшік (311 817) жоғары оқу орындарындағы студенттерді қамту көрсеткішінде аз ғана айырмашылық бар, 2010 жылмен салыстырғанда, жекеменшік жоғары оқу орындарындағы студенттер санының өскендігі байқалады (2.4.2 - сурет). 181 176 167 143 148 149 146 число вузов (ед.) 767,3 760,6 707,9 622,4 610,2 620,4 629,5 число студентов (тыс. человек) Студенттер саны (мың, адам) Жоғарғы оқу орындарының саны ( бірлік ) ҰЛТТЫҚ БАЯНДАМА Ұлттық білім беру статистикасы және бағалау орталығы 67 2.4.2- сурет. Студенттерді жоғары оқу орындарының меншік түрлері бойынша қамту, студенттердің жалпы санынан % - ы Дереккөз: ҚР БҒМ мәліметтері Жекеменшік жоғары оқу орындарында оқитын студенттермен салыстырғанда мемлекеттік тапсырыс бойынша мемлекеттік жоғары оқу орындарында білім алушылар саны 79,3% (110 620 және сәйкесінше 22 884 адам ) көбірек. Жекеменшік жоғары оқу орындарында ақылы негізде оқитын студенттердің (92,7%) үлесі мемлекеттік жоғары оқу орындарына (64,5%) қарағанда көп. Жұмыс берушілер мен шетелдік инвесторлар есебінен экономика салалары мен индустриалды - инновациялық жобалар бойынша жоғарғы және жоғарыдан кейінгі білімімен кадрларды даярлаудың оң үрдісін атап көрсетуге болады. ҚР Статистика агенттігінің деректері бойынша кәсіпорындар есебінен 4 327 адам білім алған. Аймақтар бөлінісінде жоғары оқу орындарында білім алушылардың саны Алматы қаласында көп, яғни студенттердің жалпы санының 29,1% - ын құрайды. Солтүстік Қазақстан облысындағы жоғары оқу орындарында білім алатын студенттердің саны (1,3%) барынша аз. Бұл жоғарғы оқу орындарындағы әркелкі бөлініс салдарынан. Сонымен қатар ЖОО - ды одан әрі оңтайландыру үдерісін ресурстармен,оның ішінде сапалы оқытушы - профессорлық құрам мен материалдық - техникалық базамен қамтамасыз етілу деңгейіне сәйкес жүргізу ұсынылады. Қазақстан Республикасының «Білім туралы» Заңына сәйкес оқу бағдарламаларының мазмұнына байланысты тұлғаның қажеттілігі мен мүмкіндіктерін ескере отырып білім беру қызметтерін ұсыну күндізгі, кешкі және сырттай оқыту нысандары арқылы жүзеге асырылады. Жоғары білім беру жүйесінде күндізгі оқыту нысанындағы студенттердің саны басым. Осы оқыту нысанымен қамтылған студенттердің үлесі 57,3% - ды құрайды. 2009 жылмен салыстырғанда аталған көрсеткіштің өсу динамикасының оң үрдісі (5,1% - ға) байқалуда. Осындай оқыту нысаны бойынша жоғары білімді мамандар даярлау өз кезегінде студенттердің сапалы білім алуына кепілдік береді . Каталог: storage storage -> Қазақстан Президенті Нұрсұлтан назарбаевтың Қазақ хандығының 550 жылдығына арналған салтанатты жиналыста сөйлеген сөзі storage -> Құрметті Ассамблея мүшелері! Қадірменді отандастар! Сессияның қонақтары! storage -> Р е д а к ц и я а л қ а с ы Редакция алқасының төрағасы storage -> ТУҒан тіл / №2 (19), 2013 Редакция алқасы storage -> Дүниежүзі қазақтарының ІV құрылтайын storage -> Бірінші құрылтай, 1992 жыл, Алматы Н. Ә. Назарбаев: бауырларымызғА ҚҰШАҒымыз ашық storage -> №5-6 (91-92) наурыз 2016 жыл Газет 2001 жылдың наурыз айынан бастап шығады Р жүктеу 13.19 Kb. Поделитесь с Вашими друзьями:
|