Республикасы
жүктеу 13.19 Kb. Pdf просмотр
|
- Навигация по данной странице:
- ҰЛТТЫҚ БАЯНДАМА
- 2.1.2- сурет. Мектепке дейінгі білім беру ұйымдарының желісі мен контингенті, бірлік /мың адам
ҰЛТТЫҚ БАЯНДАМА Ұлттық білім беру статистикасы және бағалау орталығы 24 2. МЕМЛЕКЕТТІК БІЛІМ БЕРУ САЯСАТЫН ЖҮЗЕГЕ АСЫРУ 2.1 Мектепке дейінгі тәрбие мен оқыту Қазақстан Республикасында білім беруді дамытудың 2011 - 2020 жылдарға арналған Мемлекеттік бағдарламасында мектепке дейінгі тәрбие мен оқытуды дамытудың басым бағыттарының бірі – «Балаларды мектепке дейінгі сапалы тәрбиемен және оқытумен толық қамтуды, оларды мектепке даярлау үшін мектепке дейінгі тәрбие мен оқытудың әртүрлі бағдарламаларына тең қол жеткізуді қамтамасыз ету» анықталған. Мектепке дейінгі ұйымдар желісін кеңейту, мектепке дейінгі білім беру мазмұнын жаңарту және мектепке дейінгі тәрбие мен оқыту ұйымдарын кадрлармен қамтамасыз ету міндеті нақтыланды. Мектепке дейінгі білім беру жүйесін дамытудың нысаналы индикаторы анықталды – 3- 6 жастағы балаларды ұйымдастырылған тәрбиемен және оқытумен, балаларды мектепте оқытуға сапалы даярлықпен қамту үшін жағдайлар жасау. 2011 жылы халықты мектепке дейінгі тәрбие мен оқыту ұйымдарының сапалы қызмет көрсетуге қажеттілігін қамтамасыз ету мақсатында мемлекеттік және жекеменшік балабақшалар желісін кеңейту жұмыстары жандандырылды. Балаларды мектепке дейінгі тәрбиемен қамту көрсеткішінің ұлғаюы тек республикалық және жергілікті бюджет есебінен мектепке дейінгі ұйымдарды салу арқылы ғана емес, сонымен қатар шағын орталықтар ашу арқылы да көбейгені байқалады. Бұрын жекешелендірілген балабақшаларды қайтару және сатып алу, жалға алынған коммуналдық меншіктегі жекелеген ғимараттарды босату жұмыстары жүргізілуде. Балаларды мектепке дейінгі тәрбиемен және оқытумен қамтамасыз ету жөніндегі 2010- 2014 жылдарға арналған «Балапан» бағдарламасын іске асыру шеңберінде меншік нысанына қарамастан жан басына шаққандағы қаржыландыру әдісімен мемлекеттік тапсырысты орналастыру шағын және орта кәсіпкерлік субъектілері үшін мектепке дейінгі білім беру секторының тартымдылығын арттыруға мүмкіндік берді. Заңнамалық деңгейде жекеменшік балабақшаларды ашуға жағдайлар жасалды. Ол өз кезегінде мемлекеттік жекеменшік әріптестікті (МЖӘ) дамытуға әсер етті. Ірі қалалар мен облыс орталықтарының балабақшаларында орын тапшылығы көрсеткішінің азайғандығы байқалады. Жекеменшік балабақшалардың желісі 2011 жылы 2010 жылғымен салыстырғанда 102 бірлікке артып, 449 бірлікті құрады (2.2.1 - сурет). 2011 жылы республиканың мектепке дейінгі білім беру ұйымдарындағы орын саны бұрын жекешелендірілген балабақшалардың ғимаратын қайтару есебінен 194 271- ге артты (11 800 орындық). 3 - 6 жастағы балаларды мектепке дейінгі тәрбиемен және оқытумен қамту көрсеткіші барынша артты, яғни 55%- дан (2010 ж.) 65,4% - ға (2011 ж .). Осылайша ҚР БҒМ 2013 жылдарға арналған Стратегиялық жоспарының нысаналы индикаторына қол жеткізілді. ҰЛТТЫҚ БАЯНДАМА Ұлттық білім беру статистикасы және бағалау орталығы 25 2.1.1- сурет. Мектепке дейінгі тәрбие мен оқыту ұйымдарының желісі,бірлік, 2011 жыл оның ішінде, 2011 жылғы 1 қазандағы жағдай бойынша мектепке дейінгі білім беру ұйымдарының желісі 2010 жылмен салыстырғанда 1 145 бірлікке артып, 7 591- ді құрады. Олардағы тәрбиеленушілердің саны 538 527 баланы құрайды, яғни 2010 жылмен салыстырғанда 17,1% - ға артық. (2.1.2 - сурет ) 2.1.2- сурет. Мектепке дейінгі білім беру ұйымдарының желісі мен контингенті, бірлік /мың адам Дереккөз: ҚР БҒМ мәліметтері 2011 жылы шағын орталықтардың желісі 2010 жылмен салыстырғанда 815 бірлікке артты. Олардың жалпы саны 2011 жылғы 1 қазандағы жағдай бойынша 5000 бірлікті құрады. Оларда 152 549 (28 ,3%) бала тәрбиеленеді. 2261 330,8 4185 115,7 347 31,3 2591 386 5000 152,6 449 42 Бал аб ақ ш ал ар Бал аб ақ ш а тәрб иел ен уш іл ері Ш ағ ы н орт ал ы қт ар Ш ағ ы н орт ал ы қ тәрб иел ен уш іл ері Ж ек ем ен ш ік бал аб ақ ш ал ар Ж ек ем ен ш ік бал аб ақ ш а тәрб иел ен уш іл ері 2010жыл 2011жыл Шағын орталықтар Балабақшалар дағы шағын орталықтар 49 Тұрақты жұмыс істейтін мектепке дейінгі ұйымдар 2586 Басқа ұйымдардағы жекеменшік шағын орталықтар 87 Маусымдық жұмыс істейтін балабақшалар 5 Мектептердегі шағын орталықтар 4864 Балабақшалар 2591 Жекеменшік балабақшалар 449 Басқа меморгандарға бағынысты 19 Даму мүмкіндіктері шектеулі балаларға арналған балабақшалар 39 «Мектеп - балабақша» шағынжинақты МҰ 835 ҰЛТТЫҚ БАЯНДАМА Ұлттық білім беру статистикасы және бағалау орталығы 26 2011 жылы мектепке дейінгі ұйымдардың жалпы санынан балабақшалардың үлесі 385 978 бала бар , 2 591 бірлікті құрайды . 2011 жылы республикада 449 жекеменшік балабақша жұмыс істейді, оларда 42 045 бала бар. Бұл балабақшалардың жалпы санынан 18 %-- ды құрайды. Мектепке дейінгі тәрбиемен және оқытумен қамту ҚР Статистика агенттігінің деректері бойынша 7 жасқа дейінгі балалардың саны 2 254 341- ды құрайды. Олардың 1 жасқа дейінгілері - 396 261, 1- 6 (7) жастағы мектепке дейінгі тәрбиемен және оқытумен қамту – 587 654, 5- 6(7) жастағылар (жазғы) - 405 099, үйде тәрбиеленетіндер - 675 978 адам. ҚР БҒМ деректері бойынша , 1- 6(7) жастағы балаларды қамту 2011 жылы 43,5% - ды құрады, ол былтырғы жылмен салыстырғанда 1,9% - ға өскен. Мектепалды даярлық 2011 жылы 6 324 жалпы білім беретін мектепте 11 504 мектепалды сыныптар жинақталды. Ондағы балалар саны 189 349 баланы құрады. Мұндағы 141 474 балаға арналған 5 419 мектепалды топтарының 1557 балабақшаларда және 901 шағын орталықтарда орналастырылған. Мектепалды сыныптар мен топтарда балалар саны жыл сайын өсуде. Егер 2010 жылы 5 - 6(7) жастағы мектепалды даярлықпен қамтамасыз ету көрсеткіші 89% болса, 2011 жылы – 90,4 % (қалалық жерлерде – 91%, ауылдық жерлерде – 85,6 %). Мектепке дейінгі тәрбие мен оқыту мазмұны Республиканың мектепке дейінгі білім беру ұйымдарындағы білім беру процесі Қазақстан Республикасының мектепке дейінгі тәрбие мен оқытудың Мемлекеттік жалпыға міндетті стандартына сәйкес жүзеге асырылады (ҚР МЖМБС 1.001.2009). Стандарт тәрбие мен оқыту мазмұнына қойылатын нормалар мен талаптар жүйесін белгілейді, қоғамның талаптарын көрсететін және тұлғаның мүмкіндігін ескеретін білім берудің мемлекеттік нормасы ретінде қабылданатын негізгі өлшемдерді анықтайды. 2011 жылы мектепке дейінгі білім беру жүйесінде «Балбөбек», «Қайнар», «Алғашқы қадам» (1 - 3 жас), «Зерек бала» (3 - 5 жас), «Біз мектепке барамыз» (5 - 6(7) жас) балаларды тәрбиелеу мен оқыту бағдарламаларын іске асыру жалғастырылды. Бағдарламалар балалардың мектепке жалпы (психологиялық) дайындығын қамтамасыз етеді және білімге құмарлығын, шығармашылық қабілетін және коммуникативтік дағдыларын дамытуды қамтиды. «Алғашқы қадам» ерте жастағы балаларды тәрбиелеу мен оқытудың бағдарламасында «Денсаулық», «Коммуникация», «Таным», «Шығармашылық», «Социум» атты МЖБС бес білім беру бағдарламасына ықпалдасуда психологиялық ҰЛТТЫҚ БАЯНДАМА Ұлттық білім беру статистикасы және бағалау орталығы 27 жағдай жасудың жаңа идеялары қарастырылған. Бағдарламаның мазмұны барлық түрлер мен нысандарда ерте жастағы балаларға тұлғалық бағытталған тәсілдерді үйрету қамтылған . Әлеуметтендірудің бірыңғай процесі – өзінің мүмкіндіктерімен және қабілеттілігімен, қажеттілігімен баланың санасы арқылы тұлғаны дараландыруды «Зерек бала» (3 - 5 жас) мектепке дейінгі кіші жастағы балаларды тәрбиелеу мен оқыту бағдарламасы қамтамасыз етеді. Бағдарлама қазіргі балалардың танымдық қызығушылығына тиісті толыққанды білім беру мазмұнының болуын қарастырады. «Біз мектепке барамыз» (5 - 6(7) жас) бағдарламасы мектеп жасына дейінгі баланың жас ерекшелігі нормаларына сәйкес келесі деңгейдегі мектептік оқытуға дайындығын анықтайды және дербес шығармашылық әлеуетін ашу үшін жағдайлар жасауды қарастырады. Аталған бағдарламалар мектепке дейінгі және бастауыш мектеп білімі арасындағы сабақтастық проблемаларын тиімді шешуге ықпал етеді. Бағдарламаның барлық түрлерінің мазмұнын іске асыру МЖБС білім беру салаларымен тығыз байланысты негізгі жұмыстарды қарастырады, олардың әрқайсысы мақсатты бағыттары бар дербес тараулардан тұрады. Балаларды дамыту бағдарламасында бағдарламалық - әдістемелік сүйемелдеу (педагогтерге арналған әдістемелік құрал, хрестоматия, әліппе - дәптер, ата - аналарға арналған дидактикалық материалдар мен құралдар) көзделген. Мектепке дейінгі білім беру жүйесіндегі өзгерістер балабақшалардың әдістемесі мен практикасына ғылыми идеялар мен әзірлемелер енгізуге негізделген. Бұл, өз кезегінде мектепке дейінгі ұйымдардағы педагогтардың құзыретіне талаптардың өзгергенін көрсетеді . Инклюзивті білім беру бойынша әдістемелік жұмыстар әзірлемелеріне басты назар аударылған. Балалардың дарындылығын ерте анықтау, дамудың дербес білім беру бағдарламаларын әзірлеу, оның ішінде ағылшын тілінде ерте оқу бойынша мектепке дейінгі тәрбие мен оқыту жүйесінің педагог кадрларының қызметі жандандырылды. 2011 жылы инновациялық мектепке дейінгі ұйымдар мен балабақша топтарын желісін дамыту үрдісі байқалуда. Мектепке дейінгі гимназиялардың саны 10 бірлікті, 12 оқу - тәрбие және сауықтыру орталығын, 3 авторлық балабақшаны, инновациялық бағыттағы 81 балабақшаны, жалпы қолданымдағы балбақшалардағы 13 гимназия топтарын құрайды. Осындай мектепке дейінгі ұйымдардағы балаларды қамту 7,5 мың баланы құрайды. Мектепке дейінгі тәрбие мен оқыту сапасын қамтамасыз ету үшін ҚР БҒМ балабақшалардың барлық модельдеріне арналған оқу - тәрбие процесін ұйымдастыру мен мазмұнына қойылатын бірыңғай талаптар әзірледі. Мектепке дейінгі ұйымдар мен ата - ҰЛТТЫҚ БАЯНДАМА Ұлттық білім беру статистикасы және бағалау орталығы 28 аналардың білім беру процесіне және балабақшаларды басқару ісіне қатысуы арқылы олардың арасындағы байланысты нығайту жұмыстары жандандырылды. Мектепке дейінгі ұйымдарға бармайтын балаларға психологиялық кеңес беру, педагогикалық көмек көрсетулер, ата - аналарға арналған Консультациялық пункттерде жүзеге асырылады. 2011 жылы республикада ата - аналарға арналған 1 106 консультациялық пункттер қызмет жасаған. Олардың қызметі ата - аналарға арналған Консультациялық пункттер қызметін ұйымдастырудың Типтік ережелеріне сәйкес жүзеге асырылады. Республиканың мектепке дейінгі ұйымдарында «Өзін - өзі тану» білім беру бағдарламасы табысты іске асуда. Бағдарлама балалардың рухани құндылықтарын дамытуға, интеллектуалдық дамуына, әлемге деген оң көзқарасын қалыптастыруға бағытталған, бұл Мемлекеттік жалпыға міндетті стандарт талаптарына сәйкес жүзеге асырылады. Инклюзивті білім беру 2011 жылы даму мүмкіндіктері шектеулі балаларға арналған 39 арнайы балабақша және балабақшаларда 274 арнайы топ жұмыс жасайды. Олардың балабақшалардағы контингенті – 5142, арнайы топтарда – 4970 бала. 2010 жылмен салыстырғанда олардың саны 5 бірлікке артты (2010 жылы - 34 бірлік), арнайы топтардың саны 6 бірлікке азайды. Республикада сөйлеу қабілеті бұзылған балаларға арналған 354 логопедтік пункттер бар. Оңалту орталықтарында, түзету балабақшаларында еркі жағынан және мінез - құлқы бұзылған және басқа да даму қабілеттері бұзылған балаларға арналған эксперименттік топтар бар. Қарапайым балабақшада жүріп - тұру қызметтері бұзылған балалар топтарына арналған оқытудың әртүрлі кіріктірілген нысандары енгізілді. Даму мүмкіндіктері шектелген балаларға оқытуды ұйымдастыру мақсатында «Типтік арнайы білім беру оқу бағдарламасы» әзірленді және бекітілді. Аталған бағдарламалар ауру түрлері мен психофизикалық дамуында бұзылу деңгейлері ескеріле отырып әзірленді. Арнайы мектепалды ұйымдарда дамуында сөйлеу, ойлау қабілеті, эмоциональдық - еріктік салада бұзылуы бар және басқа да өзгершеліктері бар мектепалды жастағы балаларды топтық және жеке психолого - педагогикалық сүйемелдеу бағдарламасы саралаудан өткізілді . Даму мүмкіндіктері шектеулі балалар және арнайы ұйымдар туралы орталықтандырылған деректер банкі енгізілді. Бұл білім беру ұйымдарының желілерін кеңейту және арнайы білім беру жүйесін басқару сапасын жақсарту бойынша үйлестірілген шараларды қабылдауға мүмкіндік береді. ҰЛТТЫҚ БАЯНДАМА Ұлттық білім беру статистикасы және бағалау орталығы 29 Инклюзивті білім беру әдістемесінің осы бейініне керекті мамандарға қажеттілікке сәйкес олар педагогикалық оқу орындары, колледждер мен мұғалімдердің біліктілігін арттыру институттарының оқу бағдарламаларынан орын алады. Осылайша, мүмкіндігі шектеулі балаларға көрсетілетін білім беру қызметінің қолжетімділігі психолого - педагогикалық түзету және медициналық қолдау көрсету кешендік жүйесі арқылы жүзеге асырылады. Бірақ денсаулығы нашар балаларға арналған санаториялық топтар мен дамуында проблемасы бар балаларға арнайы мектепалды ұйымдар жүйесін кеңейту мәселесі өзекті күйінде қалып отыр. Мектепке дейінгі тәрбие мен оқыту жүйесін қаржыландыру Білім беруді дамытудың 2020 жылға дейінгі Мемлекеттік бағдарламасын іске асыру кезеңінде мемлекеттік органдардың білім беру жүйесін қаржыландыру көлемі мектепке дейінгі ұйымдар желісін кеңейтуді және мектепке дейінгі тәрбие мен оқытудың қолжетімдігін қамтамасыз етті. Мектепке дейінгі тәрбие мен оқытуға арналған шығындарды талдау 2010 жылмен салыстырғанда мемлекеттік бюджеттен шығыстардың өскенін көрсетеді. Мысалы, 2011 жылы мектепке дейінгі білімге 93 590 мың теңге (білімге арналған шығыстардың жалпы көлемінен 9,3%), бұл көрсеткіштің былтырғы жылдан 30 268 мыңға өскендігін көрсетеді. ҚР БҒМ стратегиялық құжаттарындағы нысаналы индикаторлар жетістігі мен «Балапан» бағдарламасын жүзеге асыру аясында мектепке дейінгі тәрбие мен оқытуды дамытуға жергілікті атқарушы органдардың қаржыландырылуы өскендігін байқауға болады ( білім берудің жалпы шығынынан 2010 жылы - 9,5%, 2011 жылы - 10,1% ). Білім беруді дамытудың 2020 жылға дейінгі Мемлекеттік бағдарламасындағы басты міндеттердің бірі педагогикалық қызметкерлердің еңбегін ынталандыру. Оны іске асыру мектепке дейінгі ұйымдар қызметкерлерінің орташа жалақысын өсіруге ықпал етті. Бұл көрсеткіштің мәні 2010 жылмен салыстырғанда 11,6 мың теңгеге (2010 жыл – 42,2, 2011 жыл - 53,8 мың теңге) өсті. Бір баланы асырауға бөлінетін шығыстардың өскені байқалады. 2010 жылы аталған көрсеткіш 140,3 мың теңгені, ал 2011 жылы - 163,7 мың теңгені құрады . Материалдық - техникалық база 2011 жылы 2010 жылмен салыстырғанда балабақшалардың жалпы санынан үлгілік балабақшалар саны 6,2% - ға (163 бірлік), ыңғайластырылған ғимараттар 6,4%- ға (167 бірлік) өскен . Ыңғайластырылған ғимараттарда балабақшаларды ашу білім беру ұйымдарының құрылымы мен мазмұнына қойылатын санитарлық - эпидемиологиялық талаптарға (ҚР ДМ 13.01. 2010 ж. № 13 бұйрығы) сәйкес жағдайлар жасау арқылы жүзеге ҰЛТТЫҚ БАЯНДАМА Ұлттық білім беру статистикасы және бағалау орталығы 30 асады. 2011 жылы апатты жағдайдағы мектепке дейінгі ұйымдар көрсеткіші 10 бірлікке (0,3 %) төмендеді.(2010 жыл - 13, 2011 жыл – 1 бірлік) . 2011 жылы 2010 жылмен салыстырғанда ыстық суы жоқ балабақшалардың саны 4,6% (35 бірлік азайды. Кәріздері жоқтар – 4% (37 бірлік). Кадрлармен қамтамасыз ету Мектепке дейінгі білім сапасын арттыру педагог кадрлардың жоғары кәсібилігі арқасында мүмкін болады. Мектепке дейінгі ұйымдар мазмұнын жаңарту , әдістемелік жұмысты жетілдіруді және инновациялық білім беру технологияларын пайдалануды талап етеді. Соңғы үш жылда балалармен жұмыс істеу процесінде ақпараттық технологияларды пайдалану динамикасының артқаны байқатады (2009 жыл – 425, 2010 жыл – 1675 , 2011 жыл – 2371 бірлік). Компьютерлік технологиялар 2371 (91,5%) балабақшаларда қолданылады. Мектепке дейінгі ұйым педагогының білім беру деңгейін талдау 2011 жылы жоғары білімді адамдардың көбейгені байқалады - 56,4% (2010 жыл - 55,5%). Осы ретте жоғары білімді педагогтар олардың жалпы санынан 21,2% - ды (2010 жыл -22,1%) құрады . 2010 жылмен салыстырғанда жоғары санаты бар педагог қызметкерлер саны 0,7%- ға азайған, бірінші санатты – 1,5%, екінші санатты - 1,9%. Осы ретте санаты жоқ педагогтер саны 4,1% - ға артқан. Педагог қызметкерлердің саны 20 жыл ішінде 29% - ға артты (2010 жыл – 5 110, 2011 жыл – 6 108 адам). Алдыңғы жылдармен салыстырғанда 5 жыл еңбек өтілі барлардың саны 3,5 % - ға артты, 15 жылдық еңбек өтілі барлар 3,2 %ға азайған. Шағын орталықтар мен мектепалды сыныптардың педагог қызметкерлерінің біліктілігін арттыру Бағдарламасы жақсарып және оқу жоспарының көрсеткіштері де өскендігі байқалады . Егер 2010 жылы біліктілікті арттыру курсынан 9 327 педагог өтсе, 2011 жылы олардың саны 12 249 адамды құрады. Білім берудегі менеджмент мәселелері бойынша біліктілікті арттырудан 2010 жылы 568 мектепке дейінгі ұйым меңгерушісі, 2011 жылы 604 адам өтті. Балабақша педагогтерінің инновациялық жұмысы және «Балапан» Бағдарламасын іске асырудың барысы туралы ақпарат республиканың педагогикалық ортасында кеңінен талқылануда. Осылайша мектепке дейінгі тәрбие мен оқыту қызметтерін ұсыну сапасы бойынша білім беру саясатын іске асыру туралы жұртшылықты ақпараттандыру жұмыстары жүргізіледі. Каталог: storage storage -> Қазақстан Президенті Нұрсұлтан назарбаевтың Қазақ хандығының 550 жылдығына арналған салтанатты жиналыста сөйлеген сөзі storage -> Құрметті Ассамблея мүшелері! Қадірменді отандастар! Сессияның қонақтары! storage -> Р е д а к ц и я а л қ а с ы Редакция алқасының төрағасы storage -> ТУҒан тіл / №2 (19), 2013 Редакция алқасы storage -> Дүниежүзі қазақтарының ІV құрылтайын storage -> Бірінші құрылтай, 1992 жыл, Алматы Н. Ә. Назарбаев: бауырларымызғА ҚҰШАҒымыз ашық storage -> №5-6 (91-92) наурыз 2016 жыл Газет 2001 жылдың наурыз айынан бастап шығады Р жүктеу 13.19 Kb. Поделитесь с Вашими друзьями:
|