Еркебаев сайымжан
жүктеу 144.1 Kb. Pdf просмотр
|
| 1. ӘБДУҒАЛИЕВ САҒАТ 2. БЕКТҰРҒАНОВ ҚАЙЫР 3. БИСЕНҒАЛИЕВ САҒЫНТАЙ 4. ҒҰБАЙДУЛЛИН БАУЫРЖАН 5. ЕЛУБАЕВА ҮЗІЛДІК 6. ЕРКЕБАЕВ САЙЫМЖАН 7. ЕСЕНЖАНОВ ХАМЗА 8. ҚАБЖАНОВ (ҚҰТТЫМҰРАТҰЛЫ) ҚАЗЫБЕК 9. ҚЫДЫРОВ ХАМИДОЛЛА 10. МАЛАБАЕВ РАҚМЕТЖАН 11. МОЛДАҒАЛИЕВ ЖҰБАН 12. ОЙШЫБАЕВ БАҚТЫҒҰЛ 13. СӘНИЕВ ШӘРИФОЛЛА 14. СЕЙІТОВ САҒЫНҒАЛИ ӘБДУҒАЛИЕВ САҒАТ (1948-1984)
қазіргі Ақжайық ауданы, Тайпақ ауылында дүниеге келген. С.М. Киров атындағы Қазақ мемлекеттік университетінің журналистика факультетінде оқыған. Тағдыры ауыр болған Сағат Әбдуғалиев аз ғұмырының кӛп жылдарын Орал, Ақтӛбе, Жаңаӛзен түрмелерінде ӛткізді. Алғашқы ӛлеңдері аудандық «Ленин жолы» газетінде 1963 жылы жарияланды. Кейін облыстық «Орал ӛңірі», республикалық «Социалистік Қазақстан» (қазіргі «Егемен Қазақстан») газеттерінде, «Жалын» альманағында басылды. Оның 1980 жылы «Құлыншақ кӛктем», 1992 жылы «Кӛзайым келешек» атты жыр жинақтары жарық кӛрді. «Арыс» қорының тапсырысымен Т. Досымов Сағат Әбдуғалиевтің барынша толық жырлар жинағын құрастырып, 2008 жылы Алматы қаласы, «Арыс» баспасынан «Жүрегіме жүгі түсті жаһанның» деген атпен жарық кӛрді. 1984 жылы 5 сәуірде Тайпақ ауылындағы қорымда жерленген. Әдебиеттер: Әбдуғалиев С. Жанымның жалғыз бұлбұлы.-Орал, 2009.-200 б. Әбдуғалиев С. Бауыржан Момышұлы: ӛлең // Жеңімпаздар. Победители.- Орал,2010 Әбдуғалиев С. "Дүние-ау, дүр моншақты үрзада мА ең...": ӛлеңдер // Орал ӛңірі.- 2009.- 21 сәуір.-6 б. Әбдуғалиев С. "Кӛп алқындым, кӛкжиекке кӛз тігіп..." // Орал ӛңірі.- 2008.-7 тамыз.-15 б. ***** Амангелді Ә. Сағатты тану – бізге парыз // Жайық таңы.-2010.-10 маусым.-4 б. Ғаббасқызы С. Сағат ӛте кӛп оқитын // Орал ӛңірі.-2009.-21 сәуір.-6 б. Жазықбай Т. «Ӛлеңнен алтын азап арқалаған...» // Оралӛңірі.-2009.-23 шілде.-11 б. Құттымұратұлы Қ. Сағат ӛлеңдерін түгендеу // Оралӛңірі.-2008.-7 тамыз.-14 б. Отарбаев Р. Есесі кеткен есіл дарын // Орал ӛңірі.-2009.-4 маусым.-16 б. БЕКТҰРҒАНОВ ҚАЙЫР (1937)
1937 жылы 5 наурызда Батыс Қазақстан облысы, Тайпақ ауданы, Калмыково қалашығында дүниеге келген. 1960 жылы ҚазПИдің физикаматематика факультетін тамамдаған. 1963 жылдан бастап еңбек демалысына шыққанға дейін жоғарғы оқу орындарында жоғарғы математиканың әр түрлі курстарынан сабақ берді. Алғашқы әңгімесі («Арман») 1965 жылдың 19 желтоқсанында облыстық «Орал ӛңірі» газетінде жарияланды. Содан бері шығармалары облыстық газеттерде, әр кезде «Қазақ әдебиетінде», «Жалында», «Мәдениет және тұрмыста» (қазіргі «Парасат»), «Жұлдызда» жарық кӛрді. Екі новелласы орыс тілінде шыққан «За днем грядущим» жинағына енген («Жалын», 1978). 2007 жылы үш томдық шығармалар жинағы шықты. «Кері толғау», «Қатқақ», «Ат жалы» деген үш кітаптан тұрады. 1976 жылдың қортындысы бойынша «Жалынның» жабық бәйгесінің жүлдегері атанды (балаларға арналған «Ат жалы» повесі үшін). Шығармалары: Бабаназар терегі. Әңгімелер. А., «Жалын», 1978; Ізгілік жолы. Повестер. А., «Жалын», 1980. Қатерлі қияда. Повестер. А., 1984. Әдебиеттер: Бектұрғанов Қайыр Құрақұлы: ӛмірдерек // Батыс Қазақстан облысы: энциклопедия.- Алматы, 2010.-186 б. Бектұрғанов Қайыр: ӛмірдерек // Қазақстан жазушылары: анықтамалық / Құраст.: С.Қамшегер, Қ.Жұмашева.-Алматы: «Ан Арыс» баспасы, 2009.-98 б.
Бектұрғанов Қ. Ізгілік жолы: әңгімелер.- Алматы: Жалын, 1980.- 208 б. Бектұрғанов Қ. Бабаназар терегі: әңгімелер. - Алматы: Жалын, 1978.- 100 б. Құрақұлан Қ. Шығармалар жинағы.-Орал: Дастан, 2007 - Т.1.: Кері толғау.-324 б; Т.2.: Қатқақ.-364 б; Т.3.: Ат жалы.-320 б. Құрақұлан Қ. Ақ Кемер: әңгімелер, шағын повестер, роман.-Орал, 2009.-368 б. Құрақұлан Қ. Ат жалы: шығармалар жинағы. Т.3.-Орал,2007.-320 б. Құрақұлан Қ. Кері толғау: шығармалар жинағы. Т.1.-Орал, 2007.-324 б. Құрақұлан Қ. Қатқақ: шығармалар жинағы. Т.2.-Орал, 2007.-364 б. Құрақұлан Қ. Әулеттің ары: әңгіме// Орал ӛңірі.- 2012.- 4 қазан.-16-17 б. Құрақұлан Қ. Кӛк мұнар: әңгіме //Орал ӛңірі.- 2007.-9, 13 қаңтар.-4 б. Құрақұлан Қ. Қасиетті борышың: әңгіме // Орал ӛңірі.- 2011.- 19 мамыр.-8-9 б. Құрақұлан Қ. Қиянда қалған балалық: повесть // Орал ӛңірі.- 2007.-13 ақпан.-4 б. Құрақұлан Қ. Ӛкпек желдің ӛтінде: [повестен үзінді]//Орал ӛңірі.-2012.-1,8 наурыз.- 16-18 б. Құрақұлан Қ. Пірзада: әңгіме //Орал ӛңірі.- 2007.-11 қазан.-12 б.
(1957)
Айтыс ақыны Сағынтай Бисенғалиев 1957 жылы 23 сәуірде Тайпақ ауылында дүниеге келген. 1974 жылы Ақжайық ауданындағы Базартӛбе орта мектебін бітірген. 1990 жылы аудандық ақындар айтысында 2-ші орынды иеленген. 1991 жылы Алматыдағы «Наурыз» айтысына қатысқан. Сағынтай Бисенғалиев бала кезінен бастап ӛзең жазумен айналысты. Мектептегі қабырға газеттеріне, достық әзіл, жолдастары арасында қағытпа ӛлеңдер жазумен шұғылданды. Ақын ӛлеңдері аудандық, облыстық газеттерде жарияланып жүр. Бүкілодақтық халық шығармашылығының І-ІІ фестивалінің лауреаты атанды. Сағынтай Бисенғалиев аудандық, облыстық, республикалық айтыстарға қатысып жүлдегер атанып жүрді. Айтыстарда ӛзінің қарсыластарына ұтымды да ӛткір жауап беріп кӛш ілгері басым түсіп отырды. Сағынтай Бисенғалиев тек ақын ғана емес, ол домбырамен ән айтатын қоңыр әдемі дауысы да бар. Сағынтай Бисенғалиев Қазақстан ақын-жыршылар одағының мүшесі. Ақынның кӛптеген ӛлеңдері «Орал ӛңірі» газеттері мен «Жалын» баспаларынан жиі-жиі жарық кӛруде.
Бисенғалиев Сағынтай: ӛмірдерек // Батыс Қазақстан облысы: энциклопедия.-Алматы, 2010.-192 б. Бисенғалиев Сағынтай: ӛмірдерек // Айтыстың аясында ару Жайық: облыстық ақындар айтысына 40 жыл.-Орал,1998.-30 б.
Бисенғалиев С. Жадырап жеткен жаз.-Орал, 2010.-160 б. Бисенғалиев С. Алыпты танып қой!: [ақын Ж. Молдағалиевке арналған ӛлең] // Жайық таңы.- 2010.- 30 қыркүйек -2 б. Бисенғалиев С. Артында айқын ізің қалса, жақсырақ!: ӛлеңдер// Айна.- 2010.-28 қаңтар.- 18 б.
Бисенғалиев С. Аруаққа арзу: [Боташ рухына арналған ӛлең] // Орал ӛңірі.- 2011.- 13 қазан.-10 б. Бисенғалиев С. Ғасырдың ғажап бір күні: [Жұбан туған күні жаңа ескерткіш алдында] / //Айна.- 2010.- 7 қазан.-5 б. Бисенғалиев С. Ғасырлар үнін жеткізген жыршы: [Алты Алашқа әйгілі жыршы Кӛшерғали Макаров туралы] // Орал ӛңірі.- 2011.- 14 шілде.-10 б. Бисенғалиев С. Ерен жырдың "ер-тұрманы" қайда?: [ақын Сағат Әбдуғалиев] / // Орал ӛңірі.-2008.- 30 қазан.-6 б. Бисенғалиев С. Еркін елміз шырқап салар жыр - әнді // Жайық үні.- 2007.-4 қаңтар.-5 б. Бисенғалиев С. Жайық қызы: Ақұштап Бақтыгереева арналған жыр-шашу // Орал ӛңірі.- 2004.-21 тамыз. Бисенғалиев С. Желтоқсан жебесі: ӛлең // Информбиржа.- 2005.-27 қазан.-15 б. Бисенғалиев С. Жұбан атын ән қыла бер, Сайқұдық: ӛлең// Информбиржа.- 2010.- 30 қыркүйек -31 б. Бисенғалиев С. Жыр-ғұмыр: ӛлең // Жайық таңы.- 2010.- 28 қазан.-8 б. Бисенғалиев С. Қайдасың, уа, Дариға, кӛрінбедің?:ӛлең // Айна.- 2010.-8 сәуір.-15 б. Бисенғалиев С. Ойсыратқан ӛлім жайлы он орам: [Қадыр аға қазасын естігенде] // Орал ӛңірі.- 2011.- 25 қаңтар.-7 б. Бисенғалиев С. Самиттен соң: ӛлең // Жайық таңы.- 2010.- 9 желтоқсан.-2 б. Бисенғалиев С. Сол қалпында: [әнші Серік Абдрахмановқа арнаған ӛлең] // Айна.- 2010.-28 қаңтар.-15 б. Бисенғалиев С. Шабыт шақыру: ӛлеңдер // Жайық үні.- 2007.-22 наурыз. Бисенғалиев С. Шәкисіз шерден шекпен жамылды жыр:[ақын Шәки Қайырғалиев туралы] Орал ӛңірі.- 2013.- 28 ақпан.-16 б. Бисенғалиев С. Ынтымағым - ырысым: ӛлең // Орал ӛңірі.- 2009.- 30 сәуір.
(1965)
Жазушы-журналист Бауыржан Ғұбайдуллин 1965 жылы Батыс Қазақстан облысы, Ақжайық ауданының Шағатай ауылдық кеңесіне қарасты Қызылжар ауылында дүниеге келген. Бауыржан Ғұбайдуллин Батыс Қазақстан облыстық қоғамдық- саяси «Орал ӛңірі» газетінің бас редакторы болып қызмет атқарады. Әл-Фараби атындағы Қазақтың ұлттық мемлекеттік университетінің журналистика факультетін 1993 жылы бітірген. «Зерде», «Ақ желкен»», «Қазақ әдебиеті», «Алтын Орда», «Айқын» сынды республикалық газет-журналдарда қызмет істеген.
Бауыржан Ғұбайдуллин «Күн бала», «Жиһанкез Ақкербез» атты кітаптары шыққан. Сондай-ақ кейбір шығармалары «Ақ желкен», «Балбӛбекке бәсіре» ұжымдық жинақтарына енген. Әдебиеттер: Ғұбайдуллин Бауыржан: ӛмірдерек // Батыс Қазақстан облысы: энциклопедия.-Алматы, 2010.-221 б.
Ғұбайдуллин Б. "Жиһанкез" Ақкербез.- Алматы: Экономика, 2009.- 64 б. Ғұбайдуллин Б. Күн-бала: ӛлеңдер, жұмбақтар.-Алматы: «Ӛлке» баспасы, 2001.- 36 б.
ЕЛУБАЕВА ҮЗІЛДІК (1953)
Үзілдік Елубаева 1953 жылы 19 наурызда қазіргі Ақжайық ауданы, Сайқұдық ауылында дүниеге келген. 1970 жылы №11 С. Сейфуллин атындағы орта мектепті бітірген. Мектеп бітіргеннен кейін жеті жылдай «Есенсай» ауылында кітапханашы болып, бастауыш сыныптарға сабақ берген.
1970-1977 жылдары Есенсай орта мектебінде мұғалім болып еңбек ете жүріп аудандық «Ленин жолы» газетінің жергілікті тілшісі қызметін қоса атқарған.
Үзілдік Елубаева мектепте оқып жүрген кезінде-ақ ӛлең жазумен айналысқан. Алғаш рет Калмыковтағы аудандық айтысқа қатысқан.
1977 жылы облыстық ақындар айтысында дипломмен бағалы сыйлыққа ие болды. 1981 жылы Орал қаласының А.С. Пушкин атындағы педагогикалық институтының қазақ тілі мен әдебиеті бӛлімін бітірген.
1982 жылы Қазақстанның ӛз еркімен Ресейге қосылуының 250 жылдығы мен СССР-дың құрылуының 60 жылдығына арналған облыстық айтыста жүлделі орынға ие болып, «Облыс ақыны» атағын қоса алған.
1988 жылы Халық шығармашылығының Бүкілодақтық ІІІ фестивалі шеңберіндегі облыстық ақындар айтысында ІІ-дәрежелі дипломмен, 1990 жылы Жұбан Молдағалиевтың 70 жасқа толу мерейтойында ӛткен мүшәйрада ІІІ-орын, 1991 жылы Ақтӛбе қаласындағы Шәкәрімді еске алуға арналған аймақтық айтыста жүлделі ІІІ- орынды жеңіп алса, Үзілдік сол жылы Мұхит Мерәліұлының 150 жылдық мерейтойында, Қаратӛбеде ӛткен ақындар айтысында ІІІ-орынды иемденді.
Үзілдік Елубаева жас шәкірттерге білім бере жүріп, ӛзінің ақындық ӛнерін де ұштай түсуде. Үзілдіктің домбыраға қосылып айтуы, ұтымды да ұшқыр, суырып салма шешендігі кӛпшілік кӛңілдерінен шығып жүр. Үзілдік Қазақстан Республикасы білім беру ісінің үздігі. 1991 жылы Жезқазғанда, 1993 жылы Қарағанды қалаларында ӛткен мұғалімдер айтысына қатысты. Маңғыстаулық Қамбар Оразов, Жексен Қыдырұлы, Павлодарлық Қанат Сейтов, жезқазғандық Безекбай Аққалақов, оралдық ақындар, тайпақтық Мақсот Құсанов, Сағынтай Бисенғалиев, жалпақталдық Сәрсенғали Бисенғалиев, Қатимолла Бердіғалиев, Ұлықпан Елеуов, Асхат Маемиров, Шәки Қайырғалиевтермен айтысқа түсті.
Үзілдік Елубаева 1992 жылдан республикалық Қ. Айтқалиев мектебінің мүшесі. Сондай-ақ екі мәрте Оралда, одан соң Қарағанды қаласында Ж. Молдағалиев шығармашылығындағы «Туған жер тақырыбы» атты баяндамасы жоғары бағаланды. Әр жылдарда аудандық, облыстық білім беру бӛлімдерінің мақтау қағаздарымен марапатталған. Қаратӛбелік ақын Айтжан Ділекешевпен айтыста «Облыс ақыны» атағы берілген. Облыстық мұғалімдер арасындағы айтыста І-ші орын алған. Қазір Сайқұдық ауылы, Ӛлеңті орта мектебінде ұстаздық қызмет атқарады. Әдебиеттер: Елубаева Үзілдік: ӛмірдерек // Батыс Қазақстан облысы: энциклопедиясы.-Алматы, 2010.-243 б. Елубаева Үзілдік: ӛмірдерек // Айтыстың аясында ару жайық: облыстық ақындар айтысына 40 жыл.-Орал, 1998.-25-26 б.
Елубаева Үзілдік: ӛмірдерек // Ақжайықтың асыл арулары: энциклопедия.-Алматы, 2013.-39 б.
ЕРКЕБАЕВ САЙЫМЖАН (1935-1997)
Жазушы Еркебаев Сайымжан Нұрсейітұлы 1935 жылы 30 тамызда бұрынғы Тайпақ ауданы, Құрайлысай ауылында дүниеге келген. 1960 жылы Алматы шет тілдер институтының неміс тілі факультетін бітірген соң Атырау облысы Доссор кентіндегі мектеп- интернатта, кейін Батыс Қазақстан облысы Тайпақ (қазіргі Ақжайық) ауданындағы Талап мектебінде мұғалім болған. 1967-71 жылдары республикалық Қазақ радиосында, 1971-74 жылдары мұнайшылар ӛмірінен шығарма жазу мақсатымен Ӛзен геология- барлау жұмыстары экспедициясында, 1977-80 жылдары «Қазақ әдебиеті» газетінде, 1997 жылы «Парасат» журналында қызмет істеген. Сайымжан Еркебаевтың тұңғыш кӛркем туындысы – «Мұрат» атты әңгімесі 1955 жылы «Қазақстан пионері» газетінде жарық кӛрген. Оның 1967 жылы «Алғашқы адым», 1976 жылы «Жолдар мен шақырымдар», 1979 жылы «Жарылған бүр», 1993 жылы «Ауыл кештері», «Жел ӛтінде» атты кітаптары жарық кӛрген. Оның «Қарабала» деген бүркеншек атпен жарияланған әр алуан әзіл-оспақтары «Менің Қожанасырым келді де...» деген жеке жинаққа енді. Сондай-ақ ол М.Е. Салтыков-Щедриннің ертегілерін, неміс қаламгерлерінің туындыларын қазақ тіліне аударған.
Еркебаев Сайымжан: ӛмірдерек // Батыс Қазақстан облысы: энциклопедия.-Алматы, 2010.-246-247 б. Еркебаев Сайымжан: ӛмірдерек // Қазақстан жазушылары: анықтамалық / Құраст.: С.Қамшегер, Қ.Жұмашева.-Алматы: «Ан Арыс» баспасы, 2009.-141 б.
Еркебаев С. Алғашқы адым: повесть.-Алматы: «Жазушы», 1967. Еркебаев С. Ауыл кештері: повесть және әңгімелер.-Алматы: «Жалын», 1981. Еркебаев С. Жолдар мен шақырымндар: роман.-Алматы: «Жалын», 1976. Еркебаев С. Кертолғаулар мен терісқақпайлар.- Алматы: Ӛлке, 2005.-160 б.-(Отырар кітапханасы) Еркебаев С. Менің қожанәсірім келді де...: әзіл, оспақ.-Алматы:»Жазушы», 1993. Еркебаев С. Шығармалар жинағы. Үш томдық.- Алматы: Ӛлке, 2005.
(1908-1974) Қазақ совет жазушыларының арасында творчестволық ӛмірбаянын арнайы түсіндіріп жатуды керек етпейтін, қалың жұртшылыққа ӛзінің талантты шығармаларымен кеңінен таныс қаламгер кӛп емес. Солардың бірі – біздің жерлесіміз, қазақ совет әдебиетінің кӛрнекті ӛкілі Хамза Есенжанов.
Хамза Ихсанұлы Есенжанов 1908 жылы Орал облысының Чапаев ауданында, Шалқар кӛлінің жағасында, орта шаруаның семьясында дүниеге келген. 1927-29 жылдары жеті жылдық мектепте, үш жыл Алматы мал дәрігерлік техникумында оқыған. 1933 жылы Қазақтың Абай атындағы педагогика институтының тіл-әдебиет факультетін бітіреді. 1936 жылы Ленинградтың мемлекеттік ӛнер білімі институтының аспирантурасына түседі. Бірақ Қазақстанға қайта шақырылып, 1938 жылға дейін республиканың мәдени, ғылыми мекемелерінде, жоғары оқу орындарында түрліше жауапты қызметтер атқарады. Қазақтың мемлекеттік филармониясының, кейін Абай атындағы Қазақ академиялық опера және балет таетрының директоры, сонымен бірге Қазақтың Абай атындағы педагогика институтының филология факультетінде орыс әдебиетінен оқытушы болып істеді. 1957 жылы КПСС қатарына ӛтеді.
Есенжанов Хамза ӛзінің жазушылық жолын 1930 жылдары ӛлең, әңгіме жазудан бастады. «Әдебиет майданы» журналында «Ӛлеңтінің жағасында», «Қызыл құмақ» атты әңгімелері жарияланды. Бастауыш, орта мектептер үшін оқулықтар жазды, хрестоматиялар жасасты.
Хамза Есенжанов сонымен бірге кӛркем аудармамен шұғылданды. Ол И. С. Тургеневтің «Рудин», И. Шуховтың «Ӛшпенділік» романдарын, М. Шолоховтың «Тынық Дон» романының (Н. Баймұхамедовпен бірге) бірінші және тӛртінші кітаптарын қазақ тіліне аударды.
Есенжанов Хамза 1957 жылы «Ақ Жайық» романының бірінші кітабын, 1959 жылы екінші кітабын, 1965 жылы «Тар кезең» деген атпен үшінші кітабын жарияланды. Ал 1963 жылы «Кӛп жылдар ӛткен соң» романын ұсынды.
1967 жылы «Ақ Жайық» романы үшін Хамза Есенжановқа Абай атындағы Қазақ ССР Мемлекеттік сыйлығы берілді. 1972 жылы «Ақ Жайық» трилогиясының жалғасы болып саналатын «Жүнісовтер хикаясы» романын жариялады. Автор ӛзінің бұл шығармаларында Батыс Қазақстанда болған Азамат соғысы жылдары мен Совет ӛкіметі орныққан кезеңнің шындығын эпикалық кең кӛлемде суреттейді, күресте таптық сана- сезімі жетіліп шыңдалған жаңа адамдар бейнесін жан-жақты кӛрсетеді.
Жазушы Хамза Есенжанов Еңбек Қызыл Ту, «Құрмет белгісі» ордендерімен наградталды. Әдебиеттер: Есенжанов Хамза: ӛмірдерек // Батыс Қазақстан облысы: энциклопедия.-Алматы, 2010.- 250 б. Есенжанов Хамза: ӛмірдерек // Қазақстан жазушылары: анықтамалық / Құраст.: С.Қамшегер, Қ.Жұмашева.-Алматы: «Ан Арыс» баспасы, 2009.-146-147 б.
Есенжанов Х. Ағайынды Жүнісовтер..: роман.-Алматы,1977.-184 б. Есенжанов Х. Ақ Жайық: трилогия. Т.2.-Алматы, 1978.-343 б. Есенжанов Х. Ақ Жайық: трилогия. Т.3.-Алматы, 1979.-376 б. Есенжанов Х. Ақ Жайық: трилогия. Т.1.-Алматы, 1978.-348 б. Есенжанов Х. Ақ Жайық: трилогия. Т.2.-Алматы, 1978.-343 б. Есенжанов Х. Ақ Жайық: трилогия. Т.3.-Алматы, 1979.-376 б. Есенжанов Х. Жүнісовтер трагедиясы: роман.-Алматы,2009.-336 б. Есенжанов Х. Кӛп жыл ӛткен соң: роман.-Алматы, 1967.-352 б. Есенжанов Х. Тар кезең: роман. ІІІ-кітап.-Алматы, 1965.-348 б. Есенжанов Х. Тӛңкеріс үстінде: роман. І-кітап.-1968.-352 б. Есенжанов Х. Шыңдалу: роман. ІІ-кітап.-1968.-340 б.
(1970)
Журналист, ақын Қазыбек Құттымұратұлы 1970 жылы 5 қыркүйекте Ақжайық ауданы, Тайпақ кеңшары, Жаманқұдық ауылында дүниеге келген. 1995 жылы Әл-Фараби атындағы ҚазМУ бітірген. 1993- 94 жылдары Қазыбек Құттымұратұлы республикалық «Жас қазақ» газетінде, 1995 жылы Қазақ телеграф агенттігінде қызмет істеді. 1995 жылдан 1999 жылдың наурызына дейін облыстық «Орал ӛңірі» газетінде жұміс істеді. Қазіргі республикалық «Жас Алаш» газетінің Батыс Қазақстан облысы бойынша меншікті тілшісі. Ӛлеңдері 1995 жылы «Толқыннан толқын туады» атты студент ақындардың жинағына, 2000 жылы «Жас ақындар жырларының антологиясына енген. «Сағыныш» атты жеке жинағы 2001 жылы «Ӛлке» баспасынан жарық кӛрді.
2004 жылы VII Халықаралық «Шабыт» шығармашыл жастар фестивалінде ІІ жүлдені иемденді.
Орал қаласынан шыққан «Айна» газетінде редакциялық кеңес тӛрағасы қызметін атқарды. Әдебиеттер: Қабжанов Қазыбек: ӛмірдерек // Батыс Қазақстан облысы: энциклопедия.-Алматы, 2010.- 332 б. Құттымұратұлы Қазбек: ӛмірдерек, ӛлеңдер // Жас ақындар жырларының антологиясы. - Алматы, 2000.-191-196 б. Құттымұратұлы Қазбек: ӛмірдерек, ӛлеңдер//Жас жүректер жырлайды.-Орал, 2010.-3-35 б. ***** Құттымұратұлы Қ. Сағыныш: ӛлеңдер.-Алматы, 2001.-52 б. ҚЫДЫРОВ ХАМИДОЛЛА
(1927-1989)
Ақын, журналист Қыдыров Хамидолла 1927 жылы Ақжайық ауданы, Чапаев ауылында дүниеге келген. Орал педагогикалық училещесін бітіріп, кӛп жыл мұғалім болған. 1954 жылы журналистік қызметке ауысып, «Екпінді құрылыс» (қазіргі «Орал ӛңірі») газетінде істеген. «Лениншіл жас» газетінің Батыс Қазақстан облысы бойынша тілшісі, Маңғыстау облысы «Коммунистік жол» газетінде бӛлім меңгерушісі. Оның ақын Х. Әбіловпен айтысы «Айтыс» кітабының 3-і томына (Алматы, 1966) енген. Ақынның 1978 жылы «Алаулы атырап», 1974 жылы «Е. Орақбаев», «Таңдамалы ӛлеңдер жинағы» атты кітаптары басылып шықты. Әдебиеттер: Қыдыров Хамидолла: ӛмірдерек // Батыс Қазақстан облысы: энциклопедия.-Алматы, 2010.-373 б.
Қыдыров Х. Алаулы атырап: ӛлеңдер.-Алматы, 1978.-92 б. Қыдыров Х. Есен Орақбаев: очерк [Ұлы Отан соғысының батырлары].- Алматы: Жазушы, 1974 г.- 24 б.
(1884-1962) 1884 жылы Орал губерниясы, Калмыков уезінің Жақсыбай болысындағы №7 ауылда дүниеге келді. 1910 жылы мұғалімдерді даярлайтын Орынбор мектебін бітірген. Ұзақ жылдар мұғалім болып істеген. Ӛлеңдері мен публицистикалық мақалалары «Айқап» журналы мен «Қазақ» газетінде басылған. Қазан тӛңкерісінен кейін жаңа мәдениеттің іргесін қалауға белсене араласты. 1922 жылы «Тура тиген қарғыс» атты үш актілі комедиясы жарық кӛрді. Сондай-ақ «Ошақ тұтқыны», «Надандық құрбаны», «Шариғат күні» сынды бір актілі пьесалары бар. «Аштықтың құрбаны» атты повесі 1929 жылы «Жаңа әдебиет» журналында жарияланған. 1934 жылы Ташкентте «Атамандар жорығы» атты әңгімелер жинағы жарық кӛрді. Әдебиеттер: Малабаев Рахметжан: ӛмірдерек // Батыс Қазақстан облысы: энциклопедия.-Алматы, 2002.-382-383 б. Малабаев Рахметжан: ӛмірдерек // Қазақстан жазушылары: анықтамалық / Құраст.: С.Қамшегер, Қ.Жұмашева.-Алматы: «Ан Арыс» баспасы, 2009.-258 б.
(1920-1989)
Жұбан Молдағалиев Ақжайық (бұрынғы Тайпақ) ауданының Жыланды деген жерінде, 1920 жылдың 5 қазанында дүниеге келген. Ел қатарлы ауыл мектебінен білім алған Жұбан 1940 жылы Оралдағы ауыл шаруашылық техникумын бітіргеннен кейін Совет Армиясы қатарына алынады. Ж. Молдағалиев – қазақ поэзиясындағы, әдебиетіміздегі ірі құбылыс. Ол - Оралдың ғана ақыны емес, қазақтың Жұбаны. Оны Ұлы Отан соғысы жылдарындағы ерліктерімен де ерен істері, поэзиямен де дәлелдеді. Жұбан 1948-1952 жылдары «Лениншіл жас» газетінде бӛлім меңгерушісі, жауапты хатшы, редактордың орынбасары, 1958-1963 жылдары «Жұлдыз» журналының бас редакторы қызметтерінде болған. 1953-1954 және 1963-1971 жылдары Қазақстан Жазушылар одағы басқармасының екінші хатшысы, КСРО Министрлер Кеңесі жанындағы әдебиет, кӛркемӛнер және архитектура саласындағы Лениндік және Мемлекеттік сыйлықтар жӛніндегі комитетінің, «Новый мир» журналы редколлегиясының және «Библиотека поэта» басылымы редколлегиясының мүшесі болған. «Жеңіс жырлары» деген атпен тұңғыш ӛлеңдер жинағы шыққан. Содан бергі жылдары ішінде «Нұрлы жол», «Жыр туралы жыр», «Ғашық кӛзбен», «Заман тынысы», «Айттым сәлем», «Байқоңыр баспалдақтары»», «Ақ жалын», т.б. барлығы 60-тан астам кітабы, әр кезеңде қазақ, орыс тілдерінде таңдамалы шығармаларының бір томдығы, қос томдығы, үш томдығы жарық кӛрді. 1970 жылы «Кісен ашқан» поэмасы үшін Қазақ КСР Мемлекеттік сыйлығына, 1978 жылы «Қыран дала» және «Сел» поэмалары үшін КСРО Мемлекеттік сыйлығына ие болды. КСРО Қорғаныс Министрлігі сыйлығының лауреаты және А. Фадеев атындағы Алтын медальдің иегері. Кӛптеген шығармалары ағылшын, неміс, француз, поляк, испан, венгер, араб, монғол, словак және басқа шетел тілдеріне аударылған. Қазақстан Компартиясы Орталық Комитетінің, Қазақ КСР Жоғарғы Кеңесі Президиумының мүшесі болды. Жұбан Молдағалиев лирик қана емес талантты эпик ақын. Қазақ поэзиясының бұл саласын дамытуда үлкен үлес қосып келеді. Ол ӛмір фактілерін нақты жырлап, одан қоғамдық үлкен түйін жасауға кӛбірек барады. Жұбан
Молдағалиев - республикамыздағы әдеби бірлестіктерді ұйымдастырушылардың бірі. Жұбан Молдағалиев Қазақ КСР-і және КСРО Жоғарғы Кеңестерінің депутаты болып бірнеше мәрте сайланған халық қалаулысы. Ол «Ленин», «Еңбек Қызыл Ту», «Отан соғысы», «Құрмет белгісі» ордендерімен марапатталған. 1985 жылы Қазақ КСР-інің «Халық жазушысы» атағына ие болған сӛз зергері, қазақ кӛркем сӛзінің жыр дариясы. Еліміз үшін ауыр болған 1986-87 жылдарда сол оқиғаға байланысты Колбиннің алдында сӛйлеген сӛзі бүгін де нағыз азаматтықтың эталонындай аңызға айналды. Қазақ халқына «ұлтшылдар», «шовинистер» деген ауыр кінәлар тағылып, Мәскеудің қылышынан қан тамып тұрған кезде олай сӛйлеу - «Мен қазақпын» дейтін қайсар қазақ Жұбанның ғана қолынан келсе керек. Қазақтың кӛрнекті ақыны Жұбан Молдағалиев 1988 жылғы 6 қазанда дүниеден кетті. Бірақ оның қалдырған мұрасы, тындырған еңбегі саптан шығып қалмайтын, келешекте де оқырманын табатын құнды дүниелер. Ол жылдар озған сайын бүкіл бітім-болмысымен, мәнімен де, нәрімен де жарқырай түсетін асыл қазына.
Молдағалиев Жұбан: ӛмірдерек // Батыс Қазақстан облысы: энциклопедия.-Алматы, 2002.-396 б. Молдағалиев Жұбан: ӛмірдерек // Қазақстан жазушылары: анықтамалық / Құраст.: С.Қамшегер, Қ.Жұмашева.-Алматы: «Ан Арыс» баспасы, 2009.-272 б.
Молдағалиев Ж. Айттым сәлем: Ӛлеңдер мен поэмалар.-Алматы: Жазушы, 1967.-124 б. Молдағалиев Ж. Ақ жалын: Ӛлеңдер мен поэма.-Алматы: Жазушы, 1985.-136 б. Молдағалиев Ж. Байқоңыр баспалдақтары: Дастан және ӛлеңдер.-Алматы: Жазушы, 1977.-140 б. Молдағалиев Ж. Бақыт елі: Ӛлеңдер жинағы.-Алматы, 1952.-200 б. Молдағалиев Ж. Бастаушымыз партия.-Алматы: ҚКӘБ., 1954.-76 б. Молдағалиев Ж. Ғашық кӛзбен: Ӛлеңдер мен поэмалар.-Алматы: Жазушы, 1964.- 100 б. Молдағалиев Ж. Жеңіс жырлары: Ӛлеңдер.-Алматы:КБМБ., 1949.-39 б. Молдағалиев Ж. Жесір тағдыры: Поэма.-Алматы: ҚКӘБ., 1961.-124 б. Молдағалиев Ж. Жиырма бес: Дастандар мен ӛлеңдер.-Алматы: Жазушы, 1965.- 405 б. Молдағалиев Ж. Жиырма бес: Дастандар мен ӛлеңдер.-Алматы: Жазушы, 1967.-124 б. Молдағалиев Ж. Жомарт дала: Дастаннан үзінді.-Алматы: Жалын, 1982.-36 б. Молдағалиев Ж. Жыр күнделіктері: Таңдамалы ӛлеңдері.-Алматы: Жалын, 1981.- 256б. Молдағалиев Ж. Жыр туралы жыр: Ӛлеңдер мен поэмалар.-Алматы: ҚКӘБ., 1958.-84 б. Молдағалиев Ж. Замана тынысы: Поэмалар мен ӛлеңдер.-Алматы: ҚКӘБ., 1963.- 88 б. Молдағалиев Ж. Кісен ашқан: Ӛлеңдер мен дастан.-Алматы: Жазушы, 1969.- 96 б. Молдағалиев Ж. Қызыл галстук: Ӛлеңдер.-Алматы: Казмемоқуқұралбас, 1949.-72 б. Молдағалиев Ж. Қызыл қайың: Ӛлеңдер.-Алматы: Жазушы, 1973.-176 б. Молдағалиев Ж. Қыран дала: Дастан және ӛлеңдер.-Алматы: Жазушы, 1974.- 88 б. Молдағалиев Ж. Мен қазақпын! Поэма.-Алматы: Жалын, 1978.-160 б. Молдағалиев Ж. Нұрлы жол: Ӛлеңдер мен поэмалар.-Алматы: ҚКӘБ., 1951.-79 б. Молдағалиев Ж. Поэмалар.-Алматы: ҚКӘБ., 1960.-130 б. Молдағалиев Ж. Сел: Поэма, ӛлеңдер.-Алматы: Жазушы, 1975.-128 б. Молдағалиев Ж. Таңдамалы: Ӛлеңдер.1т.-Алматы: Жазушы, 1970.- 384 б. Молдағалиев Ж. Таңдамалы шығармалар: Поэмалар.2т.-Алматы: ҚКӘБ., 1970.-344 б. Молдағалиев Ж. Шалқыма: Ӛлеңдер.-Алматы: Жазушы, 1978.-152 б. Молдағалиев Ж. Шығармалар жинағы: Ӛлеңдер.1т.-Алматы: Жазушы, 1979.- 688 б. Молдағалиев Ж. Шығармалар жинағы: Поэмалар.2т.-Алматы: Жазушы, 1980.- 432 б. Молдағалиев Ж. Шығармалар жинағы: Публицистика. Очерктер. Әдебиет туралы толғаныстар.3т.-Алматы: Жазушы, 1981.-440 б. Молдағалиев Ж. Шығармалар жинағы.1т.-Орал, 2000.-295 б. Молдағалиев Ж. Шығармалар жинағы.-2т.-Орал, 2000.-239 б.
ОЙШЫБАЕВ БАҚТЫҒҰЛ (1940-1997)
Жазушы, журналист Ойшыбаев Бақтығұл 1940 жылы 5 ақпанда Батыс Қазақстан облысы, Ақжайық ауданы, Базартӛбе ауылында дүниеге келген. 1959 жылы Калмыков орта мектебін, 1966 жылы ҚазМУ-дің журналистика факультетін бітіріп, «Лениншіл жас» (қазіргі «Жас Алаш») газетінде, одан кейін Тайпақ, Жымпиты аудандық газеттерінде қызмет еткен. Оның алғашқы үш әңгімесі республика жас жазушыларының «Шұғыла» атты жинағына (1966) енген. «Алыстан кӛрінген от» (1970), «Қимас күндер» (1980) әңгіме, хикаяттар кітаптарының авторы. Сондай-ақ кӛптеген очерктері жарық кӛрген.
Ойшыбаев Бақтығұл: ӛмірдерек // Батыс Қазақстан облысы: энциклопедия.-Алматы, 2010.-417 б. Ойшыбаев Бақтығұл: ӛмірдерек // Қазақстан жазушылары: анықтамалық / Құраст.: С.Қамшегер, Қ.Жұмашева.-Алматы: «Ан Арыс» баспасы, 2009.-304 б.
Ойшыбаев Б. Ӛмір белестері: повестер мен әңгімелер.-Алматы, 2010.-540 б.
(1933)
1933 жылы 29 қаңтарда Батыс Қазақстан облысы, Тайпақ ауданының Сайқұдық ауылында дүниеге келген. 1951 жылы Стерлитамак қаласында авиация кіші мамандарын даярлайтын мектепті бітіріп, самолет жабдығының электр жүйесін жӛндеуші, ауылда жүргізуші, тыңда жұмысшы, Жымпиты аудандық «Қызыл ту» газетінде тілші, баспахана меңгерушісі болған. 1978 жылы Алматының полиграфия комбинатында, содан соң №2 автобус паркінде зейнетке шыққанша еңбек еткен. «Құлыншақ» журналында жауапты хатшы қызметін атқарды. 1969 жылы «Жазушы» баспасынан шыққан «Жас керуен» деген жалпы жинаққа бір топ ӛлеңі енген. Содан бері қарай «Сапар» (1971), «Бір тілім ай» (1989), «Еркелер мен серкелер» (1991) атты жеке жинақтары жарық кӛрген. Әдебиеттер: Сәниев Шәрифолла: ӛмірдерек // Батыс Қазақстан облысы: энциклопедия.-Алматы, 2002.- 463 б. Сәниев Шәрифолла: ӛмірдерек// Қазақстан жазушылары: анықтамалық / Құраст.: С.Қамшегер, Қ.Жұмашева.-Алматы: «Ан Арыс» баспасы, 2009.-347 б. ***** Сәниев Ш. Сапар: І-ші кітап.-Алматы: Жазушы, 1971.-31 б.
СЕЙІТОВ САҒЫНҒАЛИ (1917-2007)
Ақын, әдебиетші, филология ғылымының кандидаты Сейітов Сағынғали 1917жылы 20 қарашада Орал облысы, Ақжайық ауданы, «Ӛлеңті» кеңшарында дүниеге келген. 1937 жылы Орал су транспорты рабфагын, 1941 жылы Абай атындағы Алматы мемлекеттік педагогикалық институтының тіл-әдебиет факультетін тамамдаған. 1941–1947 жылдары Кеңес Армиясы қатарында әскери қызметте болған. Ұлы Отан соғысына бастан-аяқ қатысқан. Соғыстан кейін Қазақ КСР Ғылым академиясының Тіл және әдебиет институтының ғылыми қызметкері, Қазақстан Компартиясы Орталық Комитетінің нұсқаушысы, Қазақстан Мемлекеттік кӛркем әдебиет баспасының директоры, Қазақ КСР Ғылым академиясының М.О.Әуезов атындағы Әдебиет және ӛнер институтының аға ғылыми қызметкері болып істеген. Филология ғылымының кандидаты. Сағынғали Сейітовтің тырнақалды ӛлеңі 1936 жылы Оралдың облыстық газетінде жарияланған. Тұңғыш жинағы – «Большевиктер» 1951 жылы жарық кӛрген. Содан бері қазақ, орыс тілдерінде қырықтан астам кітабы басылып шыққан. Оның ішінде «Жолдас жүректен» (1953), «Ортақ ой» (1956), «Бетпе-бет» (1959), «Ӛрден ӛрге» (1963), «Жаңғырық» (таңдамалы, 1967), «Жолдас уақыт» (таңдамалы, 1977), «Сәулет» (1988), «Серпер» (1994), «Сеңгір» (1997), «Самғау» (2001), «Майдангер кӛзімен» (2005) атты жыр жинақтары бар. Бірқатар оқулықтар және «Қырық жылда» (1957), «Әдебиеттер достығы» (1965), «Қазақ поэзиясындағы Маяковский дәстүрі» (1966), «Тоғысқан толқындар» (1974), «Туысқандық туғызған» (1979), «Ӛлең ӛлкесінде» (1984), «Пушкин лирикасын қазақ тіліне аудару дәстүрі» (1985) атты монографиялар мен әдеби зерттеулердің авторы. Сағынғали Сейітов Қызыл Жұлдыз, ІІ дәрежелі Отан соғысы ордендерімен, кӛптеген медальдармен марапатталған. Ақын Сағынғали Сейітов 2007 жылы ақпанда дүниеден озды.
Сейітов Сағынғали: ӛмірдерек // Батыс Қазақстан облысы: энциклопедия.-Алматы, 2002.- 466 б. Сейітов Сағынғали: ӛмірдерек // Қазақстан жазушылары: анықтамалық / Құраст.: С.Қамшегер, Қ.Жұмашева.-Алматы: «Ан Арыс» баспасы, 2009.-356-357 б. ***** Сейітов С. Жолдас уақыт: таңдамалы.-Алматы: Жазушы, 1977.-408 б. Сейітов С. Қырық жылда: деби очерк.- Алматы: Қазмемкӛрәдебас, 1957.-302 б. Сейітов С. Майдангер кӛзімен.- Алматы: Санат, 2005.- 208 б.-(Ұлы Отан соғысы Жеңісіне 60 жыл) Сейітов С. Ӛлең ӛлкесінде: мақалалар мен зерттеулер.-Алматы: Жазушы, 1984.-256 б. Сейітов С. Пушкин лирикасын қазақ тіліне аудару дәстурі .- Алматы: Ғылым,1985.- 169 б. Сейітов С. Самғау: таңдамалы.-Алматы: Ғылым, 2001.-488 б. Сейітов С. Сенем саған: ӛлеңдер.-Алматы: Жазушы, 1971.- 75 б. Сейітов С. Сеңгір: таңдамалы.- Алматы: Білім, 1997.- 208 б. Сейітов С. Серпер: ӛлеңдер.-Алматы: Шабыт, 1994.-256 б. Сейітов С. Туысқандық туғызған: зерттеулер мен мақалалар.-Алматы, 1979.-304 б. Сейітов С. Тоғысқан толқындар: зерттеулер, мақалалар.- Алматы: Жазушы, 1975.-204 б. Сейітов С. Тӛлтума: ӛлеңдер.- Алматы: Жазушы, 1980.- 143 б. Сейітов С. Шығармалары: Т.1.- Алматы: Ана тілі, 2007.- 304 б. Каталог: zkolib -> kaz -> LIT KARTA-KAZ -> Презентация%20PowerPoint Презентация%20PowerPoint -> Халлиолла бауыржан Презентация%20PowerPoint -> Балмода мұнайдар Презентация%20PowerPoint -> Айболатұлы батырболат zkolib -> Ж. молдағалиев атындағы облыстық Ғылыми-ҽмбебап кітапханасы zkolib -> Аясында ӛткізілген ғылыми-тәжірибелік конференцияның материалдары жүктеу 144.1 Kb. Поделитесь с Вашими друзьями:
|