деп бөлу жайлы ескерте кететін бір ж айт бар. А. Байтүрсы нүлы еңбектерін ашуға
тиым салынған кезде, көптеген галымдар аталган терминдерді алғаш қолданған жоне көсемшелерді солай деп топтаған -
Н. Сауранбаев деп келген. Ал негізінде бүл атау - А. Байтүрсы нүлы нікі. А қаң бүл атауларды күрделі етістіктегі қим ы лды ң
оту сипатына байланысты алып, үнемді көсемше созымды істі (айта бердім), үнемсіз көсемше созы мсы з, бірден бітетін
істі (айтып бердім) білдіреді деп топтайды. Ал Н.Сауранбаевта өткен ш ақ косемш е, керісінш е, үнемді деп аталады.
532
М О Р Ф О Л О Г И Я
ген, ағарған, қьізарған есімшелерінің мағынасын-
дағы айырмашылыққа назар аударайық. Сын есім-
дер заттың тұрақты (статикалық) белгісін білдірсе,
есімшелер қимыл-әрекет нәтижесінде пайда бол-
ған өзгерісті (динамикалық) аңғартып тұр.
ә) Есімшелер сын есім сияқты көптеліп, тәу-
елденіп, септеліп заттанады. Сөйлемде бастауыш,
толықтауыш қызметін атқарады. Ж іктеліп баян-
дауыш қы зм етін атқарады. М ысалы, Көрмес -
түйені де көрмес дегенде бірінші көрмес атау сеп-
тігінде тұры п бастауы ш , екінш і көрм ес сөзі
жіктеліп, 3-ж ақ нөлдік формада қолданылып ба-
яндауы ш қы зм етін атқарып тұр. Айтарыңды ай-
тып қа л, Енді айналып келгенше дегенде
айтар
есімш есі әрі тәуелденіп, әрі септеліп толы қтау-
ыш болып тұр.
б)
Етістіктің болымсыз ф орм асы на есімш е
ж ұрн ағы ж ал ған ған д а да есімш енің болымсы з
м ағы насы аңғарылады. Бірақ есім сөздер сияқты
есім ш елер де жоқ, емес сөздері арқы лы болы м -
сыз ф орма жасайды. М ысалы,бармаған - барған
жоқ, барған емес. Д емек, есімшелер болы м сы з-
д ы қ ф орм аны етістіктерше синтетикалы қ ж ол-
мен де, есімдерш е аналитикалы қ ф орм ам ен де
жасайды екен.
Поделитесь с Вашими друзьями: 
