м ал уға келді. Сэуле кеңсені т азалауға барады.
-у ж ұрнақты қимыл есімі жаты с септігінде
қолданылып, қимылдың ұдайы орындалып жат-
қаны н білдіреді де осы ш ақ м ағы насы н аңғарта-
ды. М ысалы: Әр гектардан он бес центнерден ас-
тық бастырылуда (газеттен).
Көмектес септігіндегі -у ж ұрнақты қимыл
есімі болды етістігімен тіркесіп қим ы ләрекеттің
әлденеше қайталанғанын, дүркінділігін білдіреді.
М ысалы, айтумен болды, айқайлаумен болдыт.6.
-ыс(-іс, -с) жұрнағы арқылы жасалған қимыл
есімі - сиректеу қолданылатын форма. Қимыл
есімінің бұл түрінің жұрнағы ортақ етіс жұрнағы-
мен омонимдес болғандықтан, қазақтілі граммати-
касында бұл екі форманы шатастыру, -ыс формалы
етістіктің бәрін ортақ етіске жатқызу байқалады.
Ш ы нды ғы нда, бұл етістіктен ортақ етіс те,
қимыл есімі де -ыс, -іс жұрнағы жалғанатындық-
тан жеке тұрғанда дербес мағынасы аңғарылмай-
ды. Оны тек контексте ажырату мүмкін.
Сондықтан қимыл есімі мен ортақ етіс фор-
м асы ны ң өзгеш еліктеріне тоқтала кету орынды
болмақ.
1.
Ортақ етістің грамм атикалы қ м ағы насы
әрқашан іс иесі екі не одан да көп екенін білдіреді.
Ал қимыл есімінде іс иесінің саны на қатысты
м ағы на болмайды. Мысалы: Ауыл ортасында
үйірлі-үйірлі болып отырған еркектер де орнына
Поделитесь с Вашими друзьями: |