корсеңдер, 3-жақта (ол) келсе, жиналса деген
шартты рай тұлғалы етістіктер (бағы н ы ң қы )
сойлемнің баяндауышы болып, жіктеліп келсе де,
тиянақсы з, аяқталмаған форма болып тұр. Осы-
ның озінен шартты рай тұлғасы мен көсемше
тұлғаны ңтиянақсы зды қ, баяндауыш қызметінде
аяқталм ағанды қ сипаты бірдей, біркелкі емес
екенін байқаймы з, көсемш е тұлғасы жіктелсе,
тиянақты сипатқа ие бөлады. Ал есімше тұлғасы
- жеке тұрғанны ң езін д е-ақ тиянақты фөрма.
Сөндықтан есімше бағы ны ңқы сөйлемнің баян-
дауышы қызметін атқарғанда, тиянақсы з ф өр-
мада (жатыс, көмектес, -дыктан т.б.) немесе шы-
лау сөздерімен тіркесіп жұмсалады, ал көсемше
тұлғасы жіктелмей қөлданылады, шартты рай
тұлғасы жіктелсе де, тиянақсы з сипатта бөла бе-
реді.
524
МОРФОЛОГИЯ
К өсем ш е тұлғасы ны ң осындай ерекш елік
қасиеті оны ң басқа да кейбір қолданыстарынан,
әсіресе, біры ңғай мүш елердің, көбіне біры ңғай
баяндауыш тардың, қолдануларынан байқалады,
я ғн и көсемш е формалы етістік түбірленбей-ақ
(көбіне ж іктелм ей-ақ) етістіктің басқа тұлғала-
рымен, мысалы, есімше, жедел өткен ш ақ тұлға-
лы сөздермен бірыңғай мүше болып сөйлем ішінде
қолданыла береді. Балтабек пен Асқар киініп,
Поделитесь с Вашими друзьями: |