Қойшығара бой жазып отырмақшы. Сосынғы
жүмыс озінен-озі шешіле бермекші (М айлин).
Мақсатгы келер шактың болымсыз түрі-мақ,
-мек, -бақ, -бек, -нақ, -пек ж ән е-ш ы , -ші тұлға-
лы етістіккеем ес деген көмекші етістіктің тірке-
суі арқылы жасалады. Ондайда жіктік жалғауемес
көмекш і етістігіне ж алғанады . Әлсізге тимекші
емес. Мынау коріністен Абай безбек емес (Әуе-
зов).
Мақсатты келер ш ақты ң жіктелу үлгісі
жақ
жекеше
көпше
I
бармақ-пын
бармақпыз
II
бар-мақ-сың
бар-мақ-сыз
бар-мақ-сыңдар
бар-мак-сыздар
III
бар-м ақ (нөлдік тұлға)
Ауыспалы келер шақ
Ауыспалы келер ш ақ та ауыспалы осы ш ақ
с и я қ т ы -а , -е, -й жұрнақты көсемш енің жіктеліп
келуі а р қ ы л ы ж а с ал а д ы . Іш ім нен шыққан
Қүтжаннан кем кормеймін (Әуезов). Осыдан
Бүркітбайға бармадың ғой, ақ сүтімді аспанға
сауамын (Н ұрш айы қов). Шын ғашық сый бол-
мас, сый болса, сыр болмас, Арызымды айтай-
ын Қүй болар, қүй болмас (Абай).
Ауыспалы келер ш ақ пен ауыспалы осы ш ақ
бір-бірінен сөйлемдегі м ағы насы ж ағынан ажы-
ратылады. Ауыспалы келер шақтың болымсыз түрі
етістіктің -м а /-м е , -б а /-б е , -па /-п е ж ұрнақта-
ры ны ң жалғануы арқы лы жасалады. Ыққаннан
Поделитесь с Вашими друзьями: | 
