Ту үстап, түлпар мініп, ел қорғауға, Азамат аза-
м ат па аттанбаған (Тоқм ағанбетов). Ашынбай
топқа енбеген, Алысқан сайын өрлеген, Айбынды
бауырым Төлеген (Әбілев).
ә) Бұрынғы өткен ш ақ етістікке көсемш енің
-ы іі, -іп, -п
жұрнақтарының жалғануы арқылы жа-
салады. Ауылынан аттанып кеткен соң сыртым-
нан мені сүрапты (Жансүгіров). Баяғыда Мысыр
елінің эрі ақылды, эрі әділ кедей-кепшікке қамқор-
шы бір сүлтаны дэурен кешіпті (“ М ың бір түн”).
Б ұры нғы өткен ш ақты ң жіктелу үлгісі.
а)
жақ
жекеше
көпше
I
-м ы н /-м ін ,-бы н /-б ін -бы з/б із,-м ы з/-м із
- П Ы Н / - П І Н
- П Ы З / - П І З
II
- С Ы Ң / - С І Ң ,
-сы ңдар/ -сіңдер
- С Ы З / - С І З
-сы здар/ -сіздер
III
жұрнағы ж оқ, нөлдік тұлға
ә )
I
жекеше
көпше
I
- П Ы Н / - П І Н
- П Ы З / - П І З
II
- С Ы Ң / - С І Ң
-сыңдар/-сіңдер
- С Ы З / - С І З
-сыздар/-сіздер
III
-ты, -ті
Б ұры нғы өткен ш ақты ң күрделі түрі -ғ а н /
-ген, -қан/-кен тұл ғал ы есім ш еге немесе -ып,
-іп, -п тұлғалы көсемшеге (еді) көмекші етістігінің
тіркесуі арқы лы жасалады. Есімше түрінде е
көмекші етістігіекен түрінде де тіркеседі. Бұрынғы
өткен шақтың мұндай күрделі түріндее(еді, екен)
көмекші етістігі ғана жіктеледі. Тэкежанның үйінен
Поделитесь с Вашими друзьями: |
