Оған ерекше жағдай жасалған. Жылтыраған
шамдар, көтерілген тозаң көрінеді (М ұстаф ин).
Білгенге маржан (Абай). Үяда не көрсең, ұшқан-
да соны аларсың (М ақал). Айырылар дос ердің
артқы қасын сұрайды (М ақал). Ж омарт дәл жи-
налыс басталарда келді (М ұстафин).
Бұл мысалдардажасалған мен жылтыраған,
котерілген, білгенге ж әне аларсың м ен айыры-
лар, басталар деген есімшелердің ш ақты қ м ағы -
наны білдіруінде үлкен ерекш елік көрініп тұр.
М ысалы, айтылатын соз айтылды дегендегі ай-
тылатын есімшеден нақты ш ақты қ мәнді аңғару
қиын: бірінш іден, бұл позицияда есімше дағды -
лы я ауыспалы келер ш ақты білдіруі керек (әлі
айты лмаған, бірақ айтылуға тиіс), бірақ, екінш і-
ден, сөйлем (ой) өткен ш ақты қ мәнде жұмсалып
тұр. Сөйтіп есімше есім сөздер мәндерінде қол-
д аны лғанда, категориялы қ сипаттан айырылып
қ алады д а, етістік м ән ін д е қ о л д а н ы л ға н д а ,
етістіктің белгілі категориясын (ш ақ категория-
сын) ж асауға негіз болады. С онды қтан да оны
бір категорияны ң шеңберінде ғана қарауға бол-
майды, етістіктің ерекше түрі деп атаймыз.
Косемш енің грамматикалық сипаты есімше-
ге ұқсас, яғни косемше де екі түрлі мәнді білдіріп,
екі жақты қызметте жұмсалады. Бірі - етістіктің
грам м ати калы қ сипаты н корсетіп, қим ы лды
білдіріп, ш ақ категориясын, күрделі етістікті жа-
сауға негіз болады. Екіншіден, есімшеден айыр-
маш ылығы - қимылды емес, қимылдың әр түрлі
сынын, амалын, белгісін т.б. білдіріп, адвербиал-
данып, ф амматикалы қ жағынан түрленбей, үстеу
қызметінде жұмсалады. Мысалы: Үйге сойлей
Поделитесь с Вашими друзьями: | 
