тұрар тұлғасы нан  қалы птасқанды ғы   белгілі. Ал  тұр

ларынан қалыптасқан, кейін соңғы-ұр, -үр қосым- 

шасы түсіп қалғанмен, оның грамматикалық қаси- 

еті, процессуальдық мәні сақталып қалудың нәти- 

жесінде  қалып етістіктері осындай ерекшеліктер- 

ге, яғни әрі түбір тұлға ретінде 2-жақ бұйрық рай 

тұлғасымен ом оним  форма құрап, әрі процессу- 

альдық мәні сақталып, осы шақтың (нақ осы шақ- 

тың)  негізгі грамматикалық көрсеткіші болып са- 

налып,  3-ж ақ  жіктік жалғау тұлғасында,  нөлдік 

формада жұмсалуға ие болған.

С онда  қалы п  етістігінің  осы  мәндері  бір 

тұлғадағы ерекшеліктері ме? деген сұрақ туады.

Қ ал ы п   е т іс т ік т е р ін ің   о сы н д ай   әр   түрлі 

мәндері  бар  бір  ғана  тұлғасы ны ң  көрінісі  емес. 

Мысалы,  тұр  -  түбір  десек,  сен  тұр  -  бұйры қ 

райды ң  2 -ж ағы   (ж екеш е,  анайы   түрі),  ол  түр  -

3-жақта жіктеліп  қолданы лған, бұлардың м ағы - 

налары  қандай әр түрлі болса, формалары да сон- 

дай әр түрлі,  түбірден басқасы  - әр  грамматика- 

лы қ категорияны ң нөлдік формалары.

7.2.  Е Т ІС Т ІК   К А ТЕГО РИ Я Л А РЫ   Ж Ә Н Е   О ЛА РД Ы Ң  

Е Р Е К Ш Е Л ІК Т Е Р І

Етістік,  ж оғары да корсетілгендей,  семанти- 

калық  мәні айқы н  болса да,'грам м атикалы қ си- 

паты сан салалы, түрлену тұлғалары әр алуан сөз 

табы.  Басқа сөз таптары ндағы дай,  морфология- 

лы қ  құрам ы на  қарай түбір  (мейлі  негізгі,  мейлі 

туынды я  күрделі түбір түрлерінде) және әр түрлі 

грамматикалық түр-тұлғаларға бөліну етістікке де 

тән.  Бірақ  етістік түбір  тұлғада  сөздің  лексика-

л ы қ  м ағы насы н  және  лекси калы қ  м ағы наны ң 

ж ал п ы л ан ы п ,  абстракц и ялан уы   нәтиж есінде 

қалыптасып  туады,  жалпы  грамм атикалы қ  ма- 

ғы наны  білдіргенмен, сол күйінде сөйлеу проце- 

сінде басқа сөздермен тікелей синтаксистік қарым- 

қаты н асқа  түсе  алмайды,  сонды қтан  да  етістік 

сөйлемде түбір күйінде қолданылмайды.

Айталы қ,  сын  есім,  сан  есім,  есімдік,  үстеу 

көбіне сөйлемде түрленбей-ақ,  ешбір граммати- 

калы қ тұлғалар үстемей-ақ түбір күйінде қолда- 

нылып  отырады.  Тіпті  зат есім де  түбір  тұлғада 

екінш і  бір  зат есіммен тіркесіп,  аны қтауы ш ты қ 

қаты наста (темір күрек,  қабырға сағат т.б.)  не- 

месе  кейбір  шылаулармен  ған а  (мысалы, радио