| Табыс септігі. Зат есімге ж алғанаты н табыс
септігінің жалғаулары -ны, -ні, -ды, -ді, -ты, -ті
және тәуелдік жалғауды ң 3-ж ағы нан кейін -н.
Т аб ы с с еп т ік - тектура толықтауыш қызметінде
жұмсалатын септік. Ол сөйлем ішінде әрдайым
сабақты етістікпен синтаксистік қатынасқа түсіп,
іс-қим ы лды ң тура объектісін корсетеді. Табыс
септігі жасырын түрде де айтылады. Оның септігі
ж асырын түрі тілімізде жиі байқалаты н құбы-
лыс. М ы салькхдт жазды, кино көрді, кітап оқиды.
Көп зерттеушілер табыс септігінің аш ы қ не-
месе жасырын түрде айтылуын түркі тілдеріндегі
белгісіздік құбылысы мен байланы сты белгі деп
түсінеді. Табыс септіктің ж асырын түрінде сеп-
теліп тұрған сөздің өзін меңгеретін етістіктің дәл
іььтъінда, араға сөз алмай тұруы шарт. Егер мең-
геруһіі сөз бен табыс септіктегі сөздің арасына
өзге сөз түсіп кетсе, табыс септігі жасырын түрде
айтыла алмайды. Демек, сәйлемдегі пөзициясы
тұрғысынан алғанда табыс септігінің, сөндай-ақ
өзге септіктердің жасырын түрде қөлданылуы-
ның ездеріне тән белгілі өрны бар. Табыстың
ж асырын түрімен айты лған сөз өзі бағы наты н
сөзден сөйлем ішінде қаш ықтап кете алмайды.
Ал табыстың аш ық түріндегі сөз бөлса, оны қажет
болған жерде сейлем нің басы н ада, өртасына да
қоя беруге болады. Мысалы: ол кешемына кітап-
ты сатып алды деген сөйлемді алатын болсақ,
мұндағы табыс септіктегі кітапты сөзін іңм ы на
кітапты ол кеше сатып алды, ол мына кітапты
кеиіе сатып алды деп орнын жылжытқаннан септік
м ағы насы на келетін залал жоқ.
Поделитесь с Вашими друзьями: | 
