ЭІР м и г ч у и л и і  пп

м и г ч у и л и і 

күйінде дербес мағыналы сөз ретінде қолданыл- 

майтыны мәлім.  Бұлай болуы - олардың ілік сеп- 

тіктегі  сөзбен  тіркесіп,  ұзақ  уақыт  көмекш ілік 

қызметте жұмсалуының нәтижесі. Бұлардың ішінде 

арт деген нұсқаның арт жақ деген тіркестің құры- 

лымында тәуелдік жапғауынсыз айтылатыны бар. 

Басқаларының бұлайша қолданылуы байқалмай- 

ды.

сөздердің  бәрінің  көм екш ілік  қы зметте  ж ұмса- 

луы  біркелкі емес.  Біры ңғай көм екш і  есім  қы з- 

метінде жиі жұмсалатын  сөздер бар да,  көмекш і 

есім қы зметінде тиіп-қаш ы п,  іш інара жұмсала- 

ты н  сөздер  бар.  А лғаш қы   топқа  енетін  сөздер 

қатарында аст, үст, алд, арт, жан, маң, іш, сырт, 

тұстэрпт сөздерді атауға болады, ал айнала,  бет, 

бой,  шет тәрізділер мұның екінші тобына кіреді.

Лексикалық жағынан алғанда, қазақ тіліндегі 

көмекш і  есімдерді  білдіретін  м ағы н асы н а  бір 

нәрсенің үстіңгі, астыңғы жағын, аддыңғы, артқы 

ж ағы н,  шеті мен жанын, айналасын, ішкергі тұсы 

мен  ортаң ғы   тұсын  білдіретін  ы ң ғай ы н а  қарай 

біз  төменде  оларды  шартты  түрде  горизонталь 

бағы ттағы   кеңістік қатынасты білдіретін,  верти- 

каль  бағы ттағы   кеңістік  қаты насты ,  көлемдік 

кеңістік қатынасты білдіретін көмекші есімдер деп 

бергенді  қолайлап отырмыз.