2 .4 . С Ө З Ж А С А М Д Ы Қ М А Ғ Ы Н А
Созжасам омірде пайда болған ж аңа ұғы м -
дарды атау қажеттігін отеу үшін қы змет етеді.
Жаңа аталымар (номинациялар) сөзжасамдық түрлі
тәсілдер арқы лы ж асалаты ны белгілі болды.
Тәсілдердің түрлілігіне байланы сты созжасам
үрдісіне түрлі созжасамдық бірліктер жаңа мағы-
на, жаңа аталы м ны ң жасалуына түрлі дәрежеде
қатысады. М ысалы,ә«ш /, жүмысшы, маліиы, су-
ретші, жыршы, бииіі, орманшы, балықшы, саяхатшы,
сыбызғышы, қобызшы т.б. осы типтегі туынды
создерді алсақ, олардың құрамындағы негізгі мор-
ф ема да, көм екш і морфема да олардың мағы на-
сы ны ң жасалуына қатысып тұр. Осы туынды-
лардағы негіз соз жаңа м ағы наны ң жасалуына
арқау болған . Ал осы туынды түбірлердегі -шы,
-ші жұрнағы оларға мамандық мәнін қосқан. Осы-
ның нәтижесіндеәяш/ - ән айтатын адам, жүмыс-
іиы - жұмыс істейтін адам, малшы - мал бағатын
адам, суретші - сурет салатын адам, жыршы -
жыр айтаты н адам, биіиі - би билейтін адам, ор-
маніиы - орманды бақы лайты н адам, балықшы -
балы қ аулайтын адам, саяхатшы- саяхатж асай-
тын адам, сыбызғышы - сыбызғы тартатын адам,
қобызіиы - қобыз тартатын адам дегенді білдірген.
А лғаш осы ұғымды білдіруден туған бұл создер
кейін мамандық мәніне ие болған.
Бұл туынды түбірлердегі -ш ы/-ш і ж ұрнағы
м амандық мэнін беріп тұр, ал негіз создер ненің
маманы екенін білдірген. Келтірілген туынды
түбірлердің құрамындағы созжасамдық бірліктер
(негіз соз бен жұрнақ) туынды мағынаны жасау-
ға қы змет еткен. Сондықтан да олар созжасам-
ды қ бірліктерге жатады.
Мұндай туынды создердің қандай негіз созден
жасалғанын ажырату қиын емес, ойткені туынды
Поделитесь с Вашими друзьями: |