Керігу (диссимиляция)  құбылысы

Керігу құбылысы - өзара ұқсас немесе бірдей 

дыбыстың  қатар келгенде  оның біреуінің  ұқсас 

е м е с   б а с қ а   д ы б ы с п е н   а л м а с у ы .  К е р іг у  

құбылысының  морфонологияға жататын  себебі 

ұқсас  немесе  бірдей  дыбыстың  қатар  келгенде 

оның біреуінің өзге дыбыспен алмасуы абсолютті 

заңдылық емес.  М эселен,алла созі қазақтілінде 

әрі алла, әрі алда болып айтыла береді. Айталық, 

бұл сөзтура мағынасында,  негізінен, лллятүрінде 

айтылады да,  кісі  атгары  құрамындаАлдаберген, 

Алдамұрат  болып,  одағай  соз  құрамында алда 

кұдай-ай,  алда  разы  болсын  дегендегі  сияқты  

дыбысталады.  Д ем ек,  керігу  құбылысы  белгілі 

п о зи ц и я д а   ж үзеге  а с қ ан ы м е н   п о з и ц и я л ы қ  

озгерістер  қатарына жатпайды.

К е р іг у   қ ұ б ы л ы с ы   т ү б ір   (т ү б ір   м ен  

қосымшаға бөлінбейтін) сөздерде сирек кездеседі. 

Олар:  сс-ст  алмасуымен  ыссы-ысты  (ысты қ), 

шш-шт  алмасуы  аіишы-ашты  си яқты   бірлі- 

жарым сөздерде байқалады.

Ал  шеттен  кірген сөздерде бұл  құбылыс әрі 

ай қы н , әрі  жиілеу.  М ысалы,  алла-алда,  м о лла - 

С ө н д а й -ақ   м м -м б   алм асуы на  М ұ ка м м ет , 

нн-ндалмасуы на сүннэт-сүндет,  жынны-жынды 

мысалдарын атауға бөлады.

Керігу  құбылысы  тұлға  (мөрфема)  жігінде 

жиірек кездеседі.