| м, енді бірде ң дыбысымен алмасады. Ал оны
алмастырған м , ң дыбыстарының да осы тұрғы-
сында (жамбады, жаңған) ешқандай фонемалық
мәні жоқ.
С он дай -ақ: қарағой (қара қой), ағеиікі (ақ
ешкі), а ғ жүн (ақ жүн), қабы (қап-ы), жаспала
(жас бала), тарағы (тарақы) дегендерді де ды-
быс алмасулары деп қарау керек.
М ұндағы алмасулар (қ - ғ , п - б, б - п)
көрші дыбыстардың бірін-бірі дауыстың (салдыр-
дың) қатысы ж ағынан игерудің нәтижесінде бо-
лып тұр.
Алмасу - (лат. аііегпаііо, орысш а чередова-
ние) - әр түрлі сөзформалардың құрамында кез-
десетін бір морфеманы ң бір дыбысыны ң көрші
дыбыстың әсерінен басқа дыбысқа өзгеруі.
М ұны былай түсіну керек: жан, жанбады,
ж анған - үш түрлі сөзформа; олардың лексика-
лы қ м ағы налары бірдей, себебі түбірі (жан) ор-
тақ. Сонды қтан оның (түбірдің) дыбысталуы да
бірдей болса керек еді. Алайда, бірдей емес.
Бірінш ісінде -н , екінш ісіне - м , үшіншісінде -
ң ды бы сы на аяқталып тұр. Я ғн и үш сөзформа-
ны ң құрам ы нда кездесетін бір морфема (жан)
үш түрлі дыбысталады.
Соны мен дыбыстық алмасу - ф онетикалық
ж ағд ай ды ң (көрш і ды бы старды ң) нәтиж есі.
Мұны комбинаторлық (лат. - сотһіһаге - біріктіру,
тіркестіру) немесе позициялы қ (лат. - розіііо -
жағдай, іиеп) өзгеріс деп те атайды.
Поделитесь с Вашими друзьями: | 
