5.2.5. Алғашқы сөйлемі пысықтауыштан
басталатын тізбекті күрделі синтаксистік
түтастық
Мүндай тізбекті күрделі синтаксистік түтас-
тықтарда алғашқы сөйлем хабарлы сөйлем бо-
лып келеді және мезгіл немесе мекен пысықтау-
ыштан басталады, кейде екеуі қатарласып, мезгіл
пысықтауыштан кейін мекен пысықтауыш келеді
де, қалған сөйлем мүшелері әрі қарай жалғасып
өте береді. Күрделі синтаксистік түтастықтың
мазм үны мезгіл, м екен пы сы қтауы ш тары нан
өрбіп, содан шығып түрады. М үндай күрделі
синтаксистік түтастықтар негізінен публицисти-
калық стильде көп кездеседі:
...45 жылдың жазында майданнан аман қайт-
қан 6 солдатты букіл Көлтабан ауылының еңбек-
теген баласынан еңкейген кәрісіне дейін улкен бір
қуаныіипен қарсы алган. Алтауы да ауыр жара-
қатпен әр турлі госпитальдерде жатып, біршама
айыққан соң оралган беттері екен туган жерге.
Тагдыр шіркіннің алты майдангерді Отанымыз-
дың алты тукпірінен айдап кеп тогыстырган жері
сонау станция басы екен. Қиралаңдаган арбасы-
мен кеше станция басына Жақып шал бармаса,
онда алт ауы ны ң к іш к ен т а й ауы лга қаш ан
жетерлері белгісіз еді (“Лен.жас”).
Алғашқы хабарлы сөйлем ойдың негізгі ор-
талығы болып түр. Екінші сөйлем біріншімен тура
толықтауыш - бастауыш қатынасында (6 солдаты -
алтауы) б ай лан ы сқан болса, үш інш і сөйлем
екіншімен бастауыш - тура толықтауыш қатынас-
қан болса, үшінші сөйлем екіншімен бастауыш -
тура толықтауыш қатынасында (алтауы - алты
м айдангерді) б ай лан ы сқан ; төртінш і сөйлем
үшіншімен тура толықтауыш - анықтауыш қатына-
сында (алты майдангерді - алтауын) байланысқан.
Бүл - басқы бөлігі мезгіл пысықтауыштан
басталатын хабарлы сөйлемнен болған тізбекті
күрделі синтаксистік түтастық. Енді басқа бөлігі
Поделитесь с Вашими друзьями: | 
