Бағдарламасы бо й ы н ш а ш ы ға ры л д ы лп Қ азақ грамматикасы. Ф онетика, сөзжасам, морфология, синтаксис

2.  Қ и м ы л -әрекеттің   нендей  нәрсеге  қаты сты 

екендігін  атап  көрсетеді.  Мысалы:  Он  сегіз  мың 

бул  галамның  Бар  тынысы  кунде  тур,  Мен  сықыл- 

ды  сырлы  адамның  ықтияры  сенде  тур  (Абай).

Пысықтауыштық  қатынастағы  сөз  тіркестері 

мынадай  мағыналарда  жүмсалады:  1.  Көлемдік. 

Мүндай  сөз  тіркестерінің  бағыныңқы  сыңарла- 

рында  көлемдік  мәні  бар  зат  есімдер  қолданы- 

л ы п ,  қ и м ы л - ә р е к е т т ің   б о л ған   о р н ы н   атап  

көрсетеді.  Мысалы:  Мен  есік  алдында,  босагада 

отырдым  (Сейфуллин).  Бикен  өзінің  бөлмесінде 

керует устінде сулық жатыр е/сея(Шашкин). Қала 

іиетіндегі  бір  дуңганның  уйінде  пәтерде  турады 

(С он да).  2.  М езгілдік.  М езғіл д ік  м ағы н ан ы  

білдіретін  сөз  тіркестері  бағыныңқы  сыңарлар- 

дың лексикалық  мағынасымен  тікелей  байланыс- 

ты.  Бүлар  мезгілді,  кісінің  немесе  жан-жануар- 

ларды ң  жас  м өлш ерін  білдіретін  есімдер  мен 

есім ш елер  болы п  келеді.  М ысалы:  Жасымда 

гылым  бар  деп  ескермедім,  Пайдасын  көре  тура 

тексермедім  (Абай).  Шымбайына  батқан  соң  шы- 

ңырауда  жатқан  сырын  қоштасарда  айтқан  бо- 

латын  (Әуезов).  Көктемде  қулпыра  өскен  бәйше- 

шектер  көздің  нурын  алады  (Мүқанов).  Мүндай 

мағынаны білдіретін сөз тіркестерінің бағыныңқы 

сыңарлары  қүрамы  жағынан,  жоғарыда  көрсет- 

кендей,  дара  қалпында да,  сонымен  бірге  күрделі 

қалпы нда  да  келе  береді.  М ысалы:  Оның  бул 

қылықтары  Гулнарга  алгашқы  кезде  унамады 

(Мүқанов).  Қан  сонарда  шыгады  буркітші  аңга,