1 1 .4 . О Д А Ғ А Й Л А Р Д Ы Ң Г Р А М М А Т И К А Л Ы Қ
Е Р Е К Ш Е Л І К Т Е Р І
О дағайлар - негізінде түрленбейтін сөздер
тобы. О дағайларды ң өзіне ғана тән жұрнақтар
жоқ. Олар субстантивтенгенде ғана болмаса, жал-
ғауды да көп қабылдамайтын сөздер. Кейбір ода-
ғайларға - ла (ле); - шыл (шіл) жұрнақтары жал-
ғанады: ойбай-лау, айт-айттап, аһлап-үһлеп. Ой,
тәйір-айшыл кер кесек, қулық, сүмдық не өсек
(Абай). Қасқырды жердің елі айтақшыл (Мақал).
Одағайлар бірінен соң бірі дүркін-д үркін қайта-
ланы п, қосарланы п айты лғанда, сол одағайлар
а р қ ы л ы б іл д ір е й ін д е п о т ы р ғ а н с е з ім н ің
күштілігін не и ш араны ң, бұйры қты ң қаттылы-
ғы н, қатаңды ғы н білдіреді. Тек-тек-тек!, Бай-
бай-бай-бай!, Һай-һай -һай -һай!т.б. Одағайлар-
дың қосарланып, қайталанып айтылуында белгілі
бір заңды лы қ бар. Бір топ одағайлар қосарлап
айтуға көнбейді. ( Тәйірі!, Қап!, Ту!, Бэсе!, Астапы-
ралла!т.Ь.) Енді бір топ одағайлар дара күйінде
де қолданыла береді. О йбай!//ойбай, о йб а й!т эк/
/т эк , тэк! Ж э!//ж э,ж э! Ырит соқ!/ / ырит соқ,
ырит соқ! Әй!/ / эй, эй !т.б.
О дағайларды ң енді бір тобы тек қана қосар
тұлғасында жұмсалады. ( Сап-сап!, Бай-бай!, Әлди-
элд и!т.б.). М алға айты латын одағайлардың ба-
сым көпшілігі қосар күйінде айтылады. Моһ-моһ!,
Кэуіс-кэуіс!, Шөре-шоре!, Көс-көс! т.б.
Поделитесь с Вашими друзьями: | 
