| да /д е , т а / те демеуліктері өзі тіркескен
сөздерге күшейту мәнін қосу үшін қолданылады.
Бағың өскениіе, тілеуіңді ел де тілейді, өзің де
тілейсің... (Абай).Арманын да, азабын да, қуаныш,
қайғысындз. энге сыйдыра білген, айналайын елім-
ай (М а қ а т ае в ).Ж ь ш гта ть /я д а, жұбататынца. -
сөз (М омышұлы).
10.1.3.3. Шектеу демеуліктер
Ш ектік (тежеу) демеуліктері - ғана /қана/,
тек, ақ тіркескен сөздеріне ш ек қойып тежеу ма-
ғынасын үстеу үшін қолданылады. Ермекбайтек
түнере берді (Әбішев). Абайлар үй ішімен акырын
ғана амандасты (Әуезов). Тартыспен түскен, бей-
нетпен келген ж ақсылық қана іиын мэнінде қы м -
бат табыс (Әуезов).
Ғана демеулігі қайдан? неге? қандай? деген
сұрау есімдіктерінен соң, сол сөзге ой екпінін
түсіру, өкіну м ағы насы н білдіреді. Ділданы айы-
рып көшіріп жібермей, неге алдым, неге ғана
Әйгерімді алдымРА (Әуезов).
Тек демеулігі сөйлемде тіркескен сөздеріне
тежеу мәнін қосады. Мысалы: Қазақ дәстүрі тек
ата-ананы ғана емес, жалпы адамды сыйлауға
баулиды (М ұстафин).
Тек демеулігі қана шылауымен де тіркесіп,
қолданылады.Тек қана түс артынан болған жүрек
құйынын аңғарды (Әуезов).
-ақ демеулігі күш ейту м ағы насы м ен қоса,
тежеу, шек қою м ағы насы н білдіре алады. Мен
тентек пе, түбінде кім жазалы, Қайғыны жібе-
руші өзі-ақ сынар(А& ш ). Сол үшін-ақ Рақымбай
үлығының қасиетін ұғып қадірлей біледі (Мүсіре-
пов).
Поделитесь с Вашими друзьями: |
