Лекция №11. Командаларинтерпретаторы. Unix командалары.Unix

 
 
17 
 
Қосымша әдебиеттер 20[164-207], 17 [174-176],15 [262-293] 
Бақылау сұрақтары 
1. Файлдық жүйе менеджерінің функциялары 
2. Асинхронды қызмет кӛрсету кезінде менеджердің орындалу механизмы 
3. Синхронды қызмет кӛрсету кезінде менеджердің орындалу механизмы 
4. Unix ОЖ-де файлға қатынас құратын базалық кластар 
5. Қандай есептер жадыны диспетчерлеу кезінде туады 
 
Лекция  №13.  Стандартты  енгізу  және  шығару.  Кіріс  және  шығысты 
қайта бағыттау. Фильтрлар мен конвейерлерді қолдану. Қосумен қайта 
бағыттау. 
Sendmail  программасы. 
Компьютерлердің және парольдердің қорғауын тексеретін жүйе. 
 
Негізгі әдебиеттер 8 [349-360], 2 [253-255], 10 [364-390] 
Қосымша әдебиеттер 18[144–157], 16[66-76] 
Бақылау сұрақтары 
1. Торапты басқару үшін ұйымдастыру есептері 
2. Жаңа пайдаланушыларды қосқанда жүйе не орындайды 
3.  Торапты  интерфестерді  конфигурациялаған  кезде  қандай  опциялар 
қолданылады 
4. route командасының тағайндалуы 
5. Usenet телеконференциясы 
 
Лекция №14.Файлдар байланыстарын басқару.  Тәуелділіктер. Байланыс 
тҥрлері. Сілтемелер: қатты және символикалық сілтемелер. 
Адрестерді байланыстыру. 
 
кеңістіктің (виртуальды) логикалық адресі 
 
Беттік жады (Страничная память)
 
 Жадыдағы программаларды түзету. 
 
 
Негізгі әдебиеттер 3 [157-182], 2 [687-698], 8 [569-580], 10 [563-603] 
Қосымша әдебиеттер 18[156-177], 17[146-176] 
Бақылау сұрақтары 
1. Sendmail программасы 
2. shell программасы 
3. syslog – тың бӛліктері 
4. Билет неше бӛліктерден тұрады? 
 
Лекция №15. Операциялық жҥйелердің даму бағыттары. 
Операциялық жүйенің құру және даму тарихы 
CP/M стандарты 

 
 
18 
 
DOS түріндегі операциялық жүйе 
UNIX операциялық жүйелері 
 
Негізгі әдебиет 1 [14–37, 77–85],  9 [21-32]. 
Қосымша әдебиет  15 [114-157], 19 [174–176] 
Бақылау сұрақтары 
1.
 
Операциялық жүйенің түсініктемесі 
2.
 
Универсалды операциялық жүйелер 
3.
 
Операциялық жүйеденің архитектурасы
 
 
 
4. Тәжірибелік сабақтардың жоспары 
№1  Тәжірибелік  сабақ.  MS  DOS  операциялық  жүйесіне  талдау  және 
негізгі командалармен жұмыс. 
№2  Тәжірибелік  сабақ.  Norton  Commander  (NC)  программалық 
қоршауының жұмысымен танысу. 
№  3  Тәжірибелік  сабақ.    Командалық  интерпретатор  және  командалық 
жол. 
№ 4 Тәжірибелік сабақ. Файлдық жүйемен жұмыс. 
№  5  Тәжірибелік  сабақ.  Midnight  Commander  (mc  программасымен 
жұмыс). 
№ 6 Тәжірибелік сабақ. Мәтіндік редактормен жұмыс істеу. 
№ 7 Тәжірибелік сабақ. Қолданушылардың желілік қарым-қатынастарын 
ұйымдастыру. 
№ 8 Тәжірибелік сабақ. Қолданушының есеп жазбасын басқару. 
№ 9 Тәжірибелік сабақ. Процесстермен жұмыс. 
 
5 Студенттің оқытушымен орындайтын ӛзіндік жҧмысының сабақ 
жоспары (СОӚЖ) 
№ 
Тапсырмалар 
СОӚЖ ӛткізу 
формасы 
СОӚЖ орындауға 
әдістемелік нұсқаулар 
Ұсынылатын 
әдебиет 
1 
Linix 
командалық 
режимінде 
жұмыс 
істеу. 
Жылдам 
пернелерді игеру 
Семинар, 
компьютерде 
топтық және жеке 
жоба жасау 
mc  (Midnight  Commander) 
қоршауында 
F1-F10 
пернелерімен жұмыс істеу 
4 нег.[12-17] 
1қос.[135-
138] 
2 
Рұқсат құқығы туралы 
түсінік, қолданушы 
каталогы. Құқық беру 
және ӛзгерту. 
Ағымдағы 
қолданушыны ӛзгерту 
Дискуссия, 
топтық және жеке 
жоба жасау. 
Қолданушыны ӛзгерту 
операцияларын орындау. 
Ең кіші зұқсат құқығын 
үйрену 
1 нег.[28-35] 
1 қос.[92-95] 
3 
Файлдарға жасалатын 
операциялар. 
Каталогтар бойынша 
орын ауыстыру. cd, 
rmdir, mkdir 
Семинар, 
компьютерде 
топтық және жеке 
жоба жасау. 
Файл, 
каталогтармен 
жұмыс,  файлдар  және 
каталогтарды 
жасау, 
ӛшіру, 
қасиеттерін 
анықтау  кӛшірмелеу  және 
1 нег.[20-35] 
4нег.[25-36] 

 
 
19 
 
командалары. 
атауларын ауыстыру.  
4 
Жүйе 
жүктелуін 
талдау.  Процесстерді 
қарау,  және  оларды 
ӛшіру. 
Жеке 
тапсырмалар 
Linux  жүйесін  басқаруды 
қолданушы 
деңгейінде 
игеру 
және 
жүйе 
ресурстарын 
басқаруды 
бақылау.  
1 нег.[35-41] 
4нег.[37-45] 
5 
Қарапайым 
командалық  сценарий 
жасау 
және 
қосу. 
Енгізу-шығаруды  кері 
бағыттау, конвейерлеу. 
Дискуссия, 
топтық және жеке 
жоба жасау. 
Стандартты  кіру  және 
шығу 
ағындарымен 
жұмысты  echo  және  cat 
командаларымен  кӛрсет-
кен  дұрыс.  Шығаруды 
кері  бағыттауда  бағдарла-
малық  арнаны  ұйымдас-
тыруды  пайдалану  керек. 
Мысалы: 
[user]$ cat myfile | grep 
Linux | wc -l 
1 нег.[47-53] 
4нег.[62-71] 
6 
Қолданушылар 
бюджеттелі 
және 
топтары. 
/etc/passwd 
файлының  құрылымы, 
атау(login 
name), 
қолданушы 
идентификаторы  (user 
ID),  пароль.  Топтар, 
/etc/group 
файлының 
құрылымы. 
Тренинг, топтық 
және жеке жоба 
жасау. 
login  шақыруы  бойынша 
тіркеулік  атауды  енгізу 
(login 
бағдарламасын 
орындайтын 
 
getty 
процессі).  login  пароль 
сұрайды    және  /etc/passwd 
файлында 
жазылған 
атаумен 
парольді 
салыстырады. 
1 нег.[42-57] 
4нег.[63-71] 
7 
Инициализациялық 
файлдар 
(.profile, 
.cshrc,  .login).  Үнсіз 
келісім 
бойынша 
рұқсат  құқығы,  umask 
командасы. 
Қолданушы 
бюджеттерін 
және 
топтарды басқару 
Дискуссия, 
топтық және жеке 
жоба жасау. 
Әрбір қолданушы бірнеше 
топтарға  қосыла  алады. 
Қолдаушыны 
әртүрлі 
топтарға  қосуды  супер-
қолданушы 
/etc/group 
файлын 
редакциялау 
арқылы 
жасай 
алады 
немесе  groupadd  және 
groupmod 
командалары 
арқылы жасауы мүмкін. 
1 нег.[68-75] 
4нег.[85-91] 
8 
Қолданушыларды қосу 
және ӛшіру. Настройка 
параметров среды. 
Семинар, 
компьютерде 
топтық және жеке 
жоба жасау. 
Маршрутты кӛрсету қажет 
болғанда  қолданушы  `~'  
символын қолдана алады 
(«домашний» каталогын 
ауыстыру үшін). 
1 нег.[77-86] 
4нег.[95-98] 
9 
who,w 
командаларының 
опцияларын 
игеру. 
Жүйені жүктеу туралы 
мағлұматтар  жинауды 
ұйымдастыру.  
Тренинг, топтық 
және жеке жоба 
жасау. 
Машинада 
қандай 
қолданушы  жұмыс  істеп 
отырғанын 
анықтау. 
Суперқолданушы  атынан 
"setup" 
қосыңыз. 
Тіркелген 
қолданушы 
туралы  жүйелік  ақпарат 
алу  үшін:  finger  root 
1 нег.[92--95] 
4нег.[101-
105] 

 
 
20 
 
қосыңыз. 
Жүйелі 
ақпаратты шығарыңыз. 
10  Күрделі 
командалық 
сценарилерді  орындау 
және 
тестілеу. 
Командалық 
жол 
параметрлерін 
қолдану. 
Дискуссия, 
топтық және жеке 
жобалар жасау. 
Shell тілінде сценарий 
жазу негіздерін 
қарастыру, Shell(bash) 
тілінің негізгі 
командаларын игеру. 
1 нег.[96-103] 
4нег.[107-
111] 
11  ДК-де 
Linux 
ОЖ 
орнату.  Жүйені  алдын 
ала баптау. 
Семинар, 
компьютерде 
шағын топтық 
және жеке 
жобалар жасау. 
Қолданушының 
есеп 
жазбасы  үшін  тіркеулік 
жазба  жасау,  ол  үшін 
қолданушы атауын таңдау 
қажет. 
1 нег.[105-
108] 
4нег.[111-
117] 
12  Linux-ті 
басқа  ОЖ-
лермен 
қатар. 
Файлдық 
жүйелерге 
жалпы 
рұқсатты 
ұйымдастыру. 
Тренинг, топтық 
және жеке 
жобалар жасау.. 
ftp командасын кӛрсету. 
Windows ОЖ-дегі  FAR 
қоршауында  ftp  
протоколы бойынша 
рұқсатты баптауды 
кӛрсету.  
1 нег.[109-
120] 
4нег.[118-
119] 
13  ftp, 
telhet 
бағдарламаларын 
қолдану. 
Семинар, 
компьютерде 
жеке және шағын 
топтық жобалар 
жасау. 
Басқа  Unix  жүйелерге  
Unix 
машиналардан 
рұқсат 
үшін:$ 
telnet 
host_ip,  мұнда  host_ip  – 
шалғайдағы  машинаның 
IP адресі. 
1 нег.[121-
125] 
3нег.[56-63] 
14  Почталық 
бағдарламаларды 
баптау 
және 
пайдалану. 
Трениниг 
www.rambler.ru сайтында 
электронды почтаны 
тіркеу. www.google.ru 
сайтынан ақпарат іздеу.  
1 нег.[126-
127] 
4нег.[134-
138] 
15  Жүйені 
желілік 
баптауын 
анықтау. 
Конфигурациялық 
файлдарды игеру. 
Рефереат 
Бастапқы кодтар бойынша 
бағдарламаларды орнату 
барысында bash 
командасын орындау 
қажет. 
1 нег.[128-
136 
3нег.[64-69] 
 
6 Студенттің ӛзіндік жҧмысының сабақ жоспары 
 
№  
п/п  
СӚЖ тапсырмалары 
Бақылау 
түрлері 
Тапсыру 
мерзімі 
      Кҥндізгі 
1.
 
 
Кітапхана  қорымен  танысу,  қажетті 
әдебиеттермен қамтамасыз ету 
Ауызша талқылау 
1апта 
2.
 
 
№1 СӚЖ тапсырмалары. 
Жұмысты тексеру 
2– 4 апта 
3.
 
 
№2 СӚЖ тапсырмалары 
Реферат 
5 - 7апта 
4.
 
 
№3 СӚЖ тапсырмалары 
Электрондық құжат  8 - 10апта 
5.
 
 
№4 СӚЖ тапсырмалары 
Электрондық құжат  11 -13апта 
6.
 
 
№5 СӚЖ тапсырмалары 
Жұмысты тексеру 
14-15 апта 
 
1-ден 15-ке дейінгі тақырыптардың бәрі 
Тақырыпқа сәйкес 
1- 3 аптада 
 

 
 
21 
 
7.  ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ 
7.1
 
Негізгі әдебиет 
 
1.  Робачевский  А.М.  Операционная  система  UNIX.  –  СПб.:  БХВ- 
Петербург, 2003.-528 с.:ил. 
2.  Дансмур  М.,  Дейвис  Г.  Операционная  система  UNIX  и 
программирование на языке Си: Пер. с англ.- М.:"Радио и связь", 2009.-192 с. 
3.  Забродин  Л.Д.  UNIX.  Введение  в  командный  интерфейс.  -М.: 
"ДИАЛОГ-МИФИ", 2004.-144 с. 
4. Стивенс У. UNIX, взаимодействие процессов. – М.: Питер, 2002 
5. Гордеев А.В., Молчанов А.Ю. Системное программное обеспечение. 
- СПб.: Питер,  2005 
6. Олифер В.Г., Олифер Н.А. Сетевые ОС.- СПб.: 2007 
 
7.2 Қосымша әдебиет 
1. Материалы из Интернета. Саитов Г., Саитов Д. Центр справки и 
настройки Windows XP 3.8: Ульяновск, 2004. 
2.  Грегорий  Р.  Эндрюс  Основны  многопоточного,  параллельного  и 
распределенного программирования. Москва, 2003.  
3. Ларс Виржениус. OC Linux. Руководство системного 
администратора: Издательство «Лори», 2005. 
4. Костарев А. Настройка Linux Интернет сервером: Москва, 2003. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

 
 
22 
 
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ 
 
 
АЛМАТЫ ЭКОНОМИКА ЖӘНЕ СТАТИСТИКА АКАДЕМИЯСЫ 
 
 
 
 
«Информатика» кафедрасы 
 
 
 
 
 
КУРС БАҒДАРЛАМАСЫ (SYLLABUS) 
 
«Операциялық жҥйелер» пәні бойынша 
5В070300 - «Ақпараттық жҥйелер» мамандығына арналған 
 
Оқыту формасы: күндізгі 
  
Барлық кредит саны 
3 
Курс 
3 
Семестр 
5 
Емтихан (семестр) 
5 
Барлық сағаттар, 
Соның ішінде: 
135 
Дәрістер (сағат) 
30 
Тәжірибе    (семинар)  сабақтары 
(сағат) 
15 
Зертханалық сабақтар (сағат) 
- 
СОӚЖ (сағат) 
45 
СӚЖ (сағат) 
45 
 
 
 
Алматы 2012 

 
 
23 
 
Курс  бағдарламасын  типтік  оқу  бағдарламасы    негізіне  сай  құрастырған 
«Информатика»  кафедрасының  профессоры  Мадьярова  Гүлнар  және  аға 
оқытушы Турегелдиева Эльмира Құлмаханқызы.  
 
 
«Информатика»  кафедрасының  мәжілісінде  талқыланып  ұсынылған 
қаулы  №1  «24»  тамыз 2012 ж. 
 
 
Кафедра меңгерушісі 
п.ғ.к., профессор                                                           Мадьярова Г.А.  
 
 
 
Академияның оқу-әдістемелік кеңесінің мәжілісінде мақұлданған, қаулы № 1 
«27» тамыз 2012 ж. 
 
 
Академияның оқу-әдістемелік 
кеңесінің тӛрағасы, п.ғ.к., профессор                           Машанова Р.К.               
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

 
 
24 
 
 
ПӘННІҢ АТЫ:Операциялық жҥйелер 
КРЕДИТ САНЫ: 3 
САБАҚ  ЖҤРГІЗУШІ  ОҚЫТУШЫ:Турегелдиева  Э.  К.,информатика 
кафедрасының аға оқытушысы, техника және технологиялар магистрі. 
КАФЕДРАДА БОЛУ МЕРЗІМІ: 08.00-17.00  505-аудитория 
Байланыс ақпараты:  «Информатика» кафедрасы, тел.309-58-15, 110 
Электронды почтаның адресі: nurfarab82@mail.ru 
 
  1.ТҤСІНДІРМЕЛІК ЖАЗБА 
1.2
 
 Пәнді оқытудың мақсаты  
 
Қазіргі  кездегі  программалық  қамсыздандыруды  пайдалануда  білімдер 
мен  дағдыларға  оқыту,  түрлі  ғылыми-техникалық  есептерді  шешу  үшін 
тиімді алгоритмдермен танысу.
 
 
1.2 Пәннің міндеттері: 

 
операциялық жүйелердің концепциясын үйрету;   

 
операциялық жүйелердің тарихи дамуына шолу жасау; 

 
операциялық жүйелердің функцияларымен таныстыру; 

 
файлдарды ұйымдастыру және қорғау әдістерін меңгеру; 

 
жадыны тарату және қорғау әдістерін игеру; 

 
Linux  желілі  операциялық  жүйесінде  жұмыс  істеудің  тәжірибелік 
дағдыларын меңгеру.  
 
1.3 Пәннің сипаттамасы: 
Берілген пәнді оқу нәтижесінде студенттер тӛмендегілерді білуі тиіс: 
-
 
-  таныс  болу  керек  операциялық  жүйенің  құрамды  бӛліктері 
туралытүсініктермен,  олардың  жұмыс  істеу  принциптерімен  және  ОЖ 
түрлерімен; 
-
 
білу  тиісті:  ЭЕМ,  жүйе  және  желі  жұмысының  режимдерін,  есептеу 
процестері  мен  ЭЕМ  ресурстарын  басқару  бағдарламаларын  құру 
прициптерін;  
-
 
қазіргі  кездегі  ақпараттық  технологиялардың  мүмкіндіктері  мен 
олардың даму перспективаларын зерттеуді; 
-
 
істей  білуі:  файлдық  жүйені  ұйымдастырудың  барлық  деңгейінде 
мәліметтермен жұмыс істей алу; 
-
 
ақпараттық  жүйелер  мен  компьютерлік  желілерді  программалық 
қамсыздандыру перспективаларын. 
 
 
 
 

 
 
25 
 
 
  
Оқу жоспары бойынша сағаттар кӛлемі: 
 
 
   
С
ем
ес
тр
 
   
К
ре
ди
тт
ер с
ан
ы
 
  
Ж
алп
ы кӛл
ем
і  
Академиялық сағаттар  саны 
Нәтижелік 
бақылау түрі 
 
Күндізгі бӛлім 
СӚЖ 
   
К
урс
 
  
Лекц
иялар
 
  
Тә
жіри
бе
лік
   
 
      
са
ба
қт
ар
 
 К
урс
. жұм
ыс
 
   
Б
арлығы
 
Б
арлығы
 
Он
ың
 іші
нде
 
С
ОӚ
Ж
 
 
3 
5 
3 
135 
30 
15 
- 
45 
45 
45 
Емтихан 
 
Ескерту: Бір кредит аптасына бір академиялық сағатқа тең (1 кредит = 1 
акад.сағ.);  СӚЖ  –  студенттің  ӛзіндік  жұмысы;  СОӚЖ  –  студенттің 
оқытушымен ӛтетін ӛзіндік жұмысы. 
 
1.4 Пәннің  пререквизиттері:  
Информатика 
 
1.5 Пәннің постреквизиттері:  
Жүйелік программалау, Объектіге бағытталған программалау, Программалау 
тілдері оқылатын таңдау пәндері. 
 
1.6 «Операциялық жҥйелер» пәнінің кҥнтізбелік-тақырыптық жоспары 
 
№ 
с/с 
Сабақ тақырыбы 
Сағаттар саны 
Очное отделение 
 
 
Дә
рі
стер
 
Тәж
ірибе
лі
к са
ба
қ
 
СОӚЖ
 
СӚЖ
 
1 
Кіріспе. Операциялық жүйелер (ОЖ) концепциясы. 
ОЖ  –  кеңейтілген  машина.  Менеджер  есебіндегі 
ОЖ.  ОЖ  тарихы.  ОЖ  типтері:  мейнфреймді  ОЖ, 
серверлік  ОЖ,  кӛппроцессорлы  ОЖ,  нақты 
уақыттың ОЖ. 
2 
1 
3 
9 
2 
ОЖ-нің 
негізгі 
функциялары. 
Компьютерді 
аппаратты  қамтамасыздандыруға  шолу.  ОЖ 
сервисі. 
 
Жүйелік 
шақырулар, 
жүйелік 
программалар.  Командалық  интерпретатор  немесе 
қабықша. ОЖ құрылымы. 
2 
1 
3 
3 
Процестер  және  ағындар.  Процесс  концепциясы 
және  үлгісі.  Процесс  күйінің  диаграммасы. 
Пайдаланушы кеңістугунде процесті реализацилау. 
Жүйе ресурстары 
2 
1 
3 

 
 
26 
 
4 
Процессор 
аралық 
әрекеттесу. 
Семафорлар. 
Мьютектсер.  Мониторлар.  Хабарлама  жіберу. 
Барьерлер.  ӛзара  тосқауылдар,  оларды  үлгілеу 
және тоқтату.  Страусты алгоритм. 
2 
1 
3 
9 
5 
ОЖ-де  жадыны  басқару,  тарату.  Жадыны  жалғау. 
Байланысқан 
тізімдер. 
Виртуалды 
жадыны 
ұйымдастыру.  Жадты  беттік  және  сегменттік 
ұйымдастыру. Беттерді орналастыру алгоритмі. 
2 
1 
3 
6 
Файлдық  жүйелер.  Негізгі  түсініктер,  құрылымы. 
Функциялары.  Файлдарды  ұйымдастыру  әдістері. 
Файлдар 
құрылымы 
және 
атрибуттары. 
Иерархиялық  каталогтық  жүйелер.  Файлдар 
құрылымы және мысалдары 
2 
1 
3 
7 
Енгізу-шығаруды 
басқару, 
ұйымдастыру 
режимдері. 
Енгізу-шығару 
аппаратурасының 
принциптері. 
Енгізу-шығару 
құрылғылары. 
Құрылғы 
контроллері. 
Енгізу 
–шығаруды 
ұйымдастыру режимдері. 
2 
1 
3 
9 
8 
Программалық 
енгізу-шығару. 
Үзіліммен 
басқарылатын енгізу-шығару.  
2 
1 
3 
9 
Дискілер. 
Дискілердің 
аппаратты 
бӛлігі. 
Таймерлер, таймерлерді программамен қамтамасыз 
ету. Алфавитті-сандық терминалдар.  
2 
1 
3 
10  Желілі  ОЖ-лер,  түрлері.  Unix, 
Linux  ОЖ. 
Идентификация. 
Администратор. 
Виртуалды 
консольдер. 
Linux 
қабықшалары. 
Желілі 
терминалдар.   
2 
1 
3 
9 
11  Командалар 
интерпретаторы. 
Unix 
командалары.Unix  каталогтар  ағашы.  Файлдық 
жүйесі.  Unix  -тың  каталог,  файлдармен  жұмыс 
істеу командалары. 
2 
1 
3 
12  Файлдар  және  каталогтарды  қорғау.  Файлдарға 
қатынасу  құқығын  орнату,  ӛзгерту.  Файлдарды 
архивтеу және компрессорлау. 
2 
1 
3 
13  Стандартты  енгізу  және  шығару.  Кіріс  және 
шығысты  қайта  бағыттау.  Фильтрлар  мен 
конвейерлерді қолдану. Қосумен қайта бағыттау. 
2 
1 
3 
9 
14  Файлдар байланыстарын басқару.  Тәуелділіктер. 
Байланыс түрлері. Сілтемелер: қатты және 
символикалық сілтемелер. 
2 
1 
3 
15  Операциялық жүйелердің даму бағыттары. 
2 
1 
3 

жүктеу 5.37 Kb.

Поделитесь с Вашими друзьями: