АҢдатпа 7-бет 5-бет
жүктеу 1.18 Mb. Pdf просмотр
|
Айгүл ШАДАЕВА, Қызылорда облыстық сотының бас маманы ҚҰЖАТТАР СӨЙЛЕЙДІ Сот сөйлейді АЗАМАТТАРДЫҢ СОТ ЖҮЙЕСІНЕ ДЕГЕН ПІКІРІ МАМАНДАР ЖҰМЫСЫНА ҚАРАП ҚАЛЫПТАСАДЫ ЕМЛЕКЕТ БАСШЫСЫ НҰРСҰЛТАН НАЗАРБАЕВ «100 НАҚТЫ ҚАДАМ» – ҰЛТ ЖОСПАРЫНДА ӘЛЕМДЕГІ ДАМЫҒАН МЕМЛЕКЕТТЕРДІҢ ОТЫЗДЫҒЫНА КІРУ ҮШІН ЗАҢНЫҢ ҮСТЕМДІГІН ҚАМТАМАСЫЗ ЕТУДІ БАСЫМДЫҚ РЕТІНДЕ БЕЛГІЛЕДІ. КЕЗКЕЛГЕН ҚОҒАМДА ЗАҢНЫҢ ҮСТЕМДІГІ ӘДІЛ СОТТЫҢ САЛТАНАТ ҚҰРУЫМЕН ЖҮЗЕГЕ АСАДЫ. СЕБЕБІ, СОТТЫҢ ӘДІЛ ШЕШІМІ ӘРБІР АЗАМАТТЫҢ КОНСТИТУЦИЯЛЫҚ ҚҰҚЫҚТАРЫ МЕН БОСТАНДЫҚТАРЫН ҚОРҒАУДЫҢ БІРДЕНБІР КЕПІЛІ. СОЛ СЕБЕПТЕН «100 НАҚТЫ ҚАДАМ» – ҰЛТ ЖОСПАРЫНДА СУДЬЯЛАРДЫ ІРІКТЕУ, ТАҢДАУ ТЕТІКТЕРІН КӨБЕЙТУГЕ ЖӘНЕ БІЛІКТІЛІК ТАЛАПТАРЫН ҚАТАЙТУҒА ЕРЕКШЕ НАЗАР АУДАРЫЛДЫ. ОСЫҒАН ОРАЙ, УАҚЫТ ТАЛАБЫНА СӘЙКЕС, СОТ ҮДЕРІСІНЕ ЕНГІЗІЛУІ ҚАЖЕТ ЖАҢА ИНСТИТУТ ЖӘНЕ БҮГІНГІ СОТ МАМАНЫ ТУРАЛЫ АЗКЕМ ОЙЛАРЫММЕН БӨЛІСКІМ КЕЛЕДІ. азаматтармен және өз әріптестерімен жұмыста сыпайы сөйлесу, өзінің мансабына немесе соттың беделіне нұқсан келтіретін жағдайларға орын бермеу бұл жаңа институт маман дарына қойылатын талаптардың бір парасы ғана. Сондайақ, судьяның көмекшісіне қызметтік міндеттердің түрлері де пікірталас тудырып отыр. Мысалы, Астана қалалық сотының судьясы М.Омарбекова төмендегідей міндет терді қарастырады: судьяға келіп түсетін арыз, өтініштерді оқып, оны өндіріске алуға немесе алмауға, иесіне қайтаруға қатысты ұсыныс енгізу; істерді қараудың процессуалдық мерзіміне бақылау жасау; соттың қарауына ұсынылатын істерді мұқият дайындау; сот тәжірибесіне сүйене отырып қаралатын істерге норма тивтік құжаттарды іріктеу; судья н ы ң т а п с ы р м а с ы б о й ы н ш а с о т отырысының хаттамасын толтыру, аудио және бейнежазу жүйесін жүргізу; кейінге қалдырылған және Ал, сол көмекшінің жетекші судьясы өзінің көмекшісінің судьялық қызметке қаншалықты дайын екендігін оның жазған сот актілерінің жобаларынан дөп басып анықтай алады. Судьялыққа үміткерлерді іріктеудің тиімді тәсілі туралы жоғарыда айттық. Бұдан бөлек, судьяның көмекшісі сот отырысын тездетіп өткізуге мүмкіндік береді. Себебі, ағымдағы техникалық жұмыстардан қолы босаған судья ның сот шешімін әзірлеуге уақыты көбейеді. Өз кезегінде бұл мүмкіндік судьяға сот төрелігін әділ шығаруға жол ашады. Екіншіден, сот жүйесінің қызметімен толық танысқан адам кәсіби машық пен тәжірибе жинақ тайды. Сайып келгенде, мұндай лауызымды енгізу сот кадрларының және оларды сапалы жолмен іріктеудің тиімді жүйесін құрады. Сайран ӘЛІМБАЕВА, Астана қалалық сотының судьясы, БАҚ-пен жұмысты үйлестіруші-судья тексеру үшін ахуалдық тестілер жүйесі енгізіледі. Судьялыққа ең алдымен, сот жүйесінде жұмыс істейтін кеңес шілер, хатшылар, судьялардың көмекшілері үміткер болып табылады. Бүгінгі таңда соттарда қаралатын істердің көбеюіне және күрделілігіне байланысты жаңа институтты енгізу дің қажеттілігі туындап отыр. Ол – судьяның көмекшісі институты. Әлемдік тәжірибеге үңілсек, мұндай институт АҚШ, Германия, Қытай, Ресей, Украина сияқты елдерде бұрыннан бар. Өркениеттің өріндегі АҚШта бұл институттың енгізілгеніне 100 жылдан асты. Әрбір судьяға заңнамалық деңгейде судьяның көмекшісі бекітіліп берілген. Апел көмекшісі қызметін атқара отырып, процессуалдық заңнама жөніндегі білімін жетілдіріп, сот жұмысын дұрыс ұйымдастыруды үйренеді. Нақты сот тәжірибесімен танысып, к ә с і б и т ұ р ғ ы д а м а ш ы қ т а н а д ы . Мұндай маманды судья лауазымына дайындау оңай. Және ол жинақтаған мол тәжірибесін келешекте судья лауазымына тағайындалғанда пайда ланып, сот төрелігін әділ шығаруға мүмкіндік алады. Қазіргі күнде судьяның көмекшісіне қандай талаптар қою қажеттігі туралы басылымдарда пікірлер көп айтылуда. Атап айтқанда, кәсіби қызметін адал атқару, өзінің арұжданына нұқсан келтіретін ісқимылдарға жол бермеу, тоқтатылған істерді қадағалау; судьяның тапсырмасымен алдын ала тыңдалған және сот отырысы өткен істерді бөлек тіркеп, оларды қараудың к е с т е с і н ж а с а у ; ө т і н і ш т е р м е н сауалдардың жауаптарының жобасын дайындау; іс материалдарын тіркейтін мамандардың жұмысына бақылау жасау, дер кезінде сот процесіне қ а т ы с у ш ы л а р ғ а с о т а к т і л е р і н і ң көшірмесін жіберуді қадағалау. («Заңгер» журналы. №12/2015) Мен, сонымен қатар, судья көмек шісіне сот актілерінің жоба ларын құруды да жүктеу дұрыс деп санаймын. Себебі, болашақ судьяның сот актілерін жазу дағдысы осы көмекші қызметінен бастап қалыптасады. М
№111/1 (2889/1) 8 қазан 2016 15 zangazet@mail.ru Редакторлар кеңесiнiң төрағасы – президент Досымбек ӨТЕҒАЛИЕВ Бас редактор Бекжан ӘшірБАЕВ Айнұр СЕМБАЕВА Жауапты хатшы-дизайнер Мақсат ТҮГЕЛОВ Нөмiрдiң кезекшi редакторы Елеусіз МҰрАТ Астана Алматы Атырау Ақмола Қызылорда Оңтүс тiк Қазақстан Шығыс Қазақстан Газет бетiндегi жарияланымдардың пози циясы мен фактiлерi үшiн редакция жауап бермейдi. Жарнама мен хабарландырулардың маз мұнына жарнама берушi жауап ты. Жарнама берушi нiң жiберген қа телiгiне байланысты талап-тiлектер хабарлан- дыру жарияланған күн нен бастап екi ай мерзiм iшiнде қа былданады. Газеттi есепке қою туралы
зақстан Респуб лика сының Мәде ниет және ақпарат министрлiгi берген. Газеттiң терiмi мен бет қаттау жұ мыс- тары «Заң» Медиа-корпорация» ЖШС компьютерлiк орта лығында жа салды. Ал- маты облысы, Iле ауданы, Өтеген батыр ауылы, Сейфуллин кө шесi, 2«б», «Принт плюс» ЖШС баспаханасында басылып шығарылды. Тел.: факс. 8 (727) 51-78-27, 8 (727) 51-78-31
Тел: 8(727) 292-29-27, 292-40-89 факс: 8 (727) 292-29-92 E-mail: zanreklama@mail.ru Астана қаласы Абай көшесі, 78, 105-кеңсе тел: 8 (7172) 34-58-28
ЖАуАПкеРШIлIГI ШекТеулI СеРIкТеСТIГI Айша Құрманғали, 8 707 851 91 13; Айтақын Бұлғақов, 8 702 239 62 99 Құралай Қуатова 8 701 678 9077 Қалкөз Жүсiп, 8 701 300 14 74. Нағымжан Сауяев, 8 778 282 77 82. Шадияр Мекен бай ұлы, 8 775 733 56 65. Азамат Қасымов, 8 702 276 93 76
Êөêøåòàó қ., М.Горьêий êөøåñi, 37, 107-бөлмå. Òåл.: 8 (7162) 25-77-17 «Âåðñèÿ-Ïðåññ» ÆØÑ Ïàâлоäàр қ., Åñòàй êөøåñi, 40. Òåл.: 8 (7182) 32-47-67, 32-49-04
Қàрàғàíäû қ., Æàмбûл êөøåñi, 11. Òåл.: 8 (7112) 42-00-71
Ïåòроïàâл қ., Ê.Ñүòiøåâ êөøåñi, 58, 30-бөлмå, 3-қàбàò Òåл. 8 (7152) 46-02-57, ұÿлû òåл.: 8 (777) 572-29-91, 8 (701) 315-54-59
Қоñòàíàй қ., Гоголь êөøåñі, 110, ВÏ 67 (Чåхоâ-Гоголь êөø. қиûлûñû), 8-714-2-50-97-07, 8-7758847211, 8-7053506918
Àқòөбå қ., Àлòûíñàриí êөøåñi, 31. Òåл.: 8 (7132) 40-41-05, 87774348344 жәíå Àқòàó қàлàñû ИП «SAPA KZ» Аòûðàу қàëàñû, 87781063779, e-mail:zan-at@mail.ru Åðøîâà Ëþäìèëà ÆÊ Øûмêåíò қ., Æåлòоқñàí êөøåñi, 20 б. ÆØÑ «Íàçàð-1 фèðìàñû» ÆØÑ («РУТÀ» ÆÀ) info@nazar1.kz Øûмêåíò қ., Èлÿåâ êөøåñi, 47, à/ж 144. Òåл.: 8 (7252) 53-40-48, 30-12-10 «Þðèäè÷åñêàÿ фèðìà «Êîíñуëüòàíò» ÆØÑ Îрàл қ., Ë.Òолñòой, 28. Òåл.: 8 (7112) 50-88-05
Îрàл қ., Äоñмұхàмåäоâ êөøåñі, 43/1. Òåл.: 8 (7112) 50-47-34
Қоñòàíàй қ., Áàйòұрñûíоâ êөøåñi, 67, 417-ïәòåр. Òåл.: 8 (7162) 54-57-03
Òàлäûқорғàí қ., м-оí Молоäåжíûй 3 үй, 1 ï. Òåл.: 8(7282) 24-29-66, 87058147221 ÆÊ Гàâðèëåíêî И.И. Қоñòàíàй қ., ïр. Àль-Фàрàби 119 үй, êàб.407-À òåл/фàêñ: 8 (7142) 53-63-21.
Қûзûлорäà қ., Әйòåêå би ê-ñі., 27, òåл: 26-45-89, ұÿлû òåл: 8 (777)402- 28-28; 8 (700) 332-24-78. ÆÊ Тàжèбàåâà, Òàрàз қàлàñû Қойêåлäі êөøåñі 158 à, ХҚÎ àóмàғû òåл.: 87017268772, 87054422939
Êоíñòиòóциÿ Қàзàқñòàí êөøåñі, 28 үй, 1-қàбàò òåл: (87152) 46-74-77
Мàхàмбåò êөøåñі, 107-à, 2-êàб., òåл: 32-14-29, 30-65-24, 8701 920 45 38
60 òåл, 8(7232) 578414, 87772256506 ÆÊ «Бàõäàуëåòîâà А.» Àлмàòû қ., Æібåê жолû ê., 55, Àлмà ñàó- äà орòàлûғû, 4-қàбàò, 426-íүê- òå. Òåл: 2714939. 87052083694 Email:ardawka_94@mail.ru. ЖАРНАМА
ҚАБЫЛДАЙТЫН ОРЫНДАР: 050012, Алматы қаласы, Х.Досмұхамедұлы көшесi (бұрынғы Мичурин), 68 «б»-үй. Қабылдау бөлмесi: 292-43-43; 292-79-61 (факс); Астана қаласы, Абай көшесі, 78, 105-кеңсе факс: 8 (7172) 34-58-28
«Заң газеті» аптасына 3 рет – сейсенбі, сәрсенбі, жұма күндері жарық көреді. редАкцияның МекенЖАйы: Жеке таралым 10253 дана Тапсырыс №12 Индекс 65921 Газет Қазақстан республикасы бойынша таралады зАң-тәпсір Мұрà àзàмàòòûң қàйòûñ болóû íå- мåñå оíû қàйòûñ болäû äåï жàриÿлàó ñàлäàрûíàí àøûлàäû. Мұрàлûқ мүліê- êå мұрà қàлäûрóøûíûң зàң бойûíøà òиåñілі мүліêòåрі ғàíà êірåäі. Åгåр мұрà қàлäûрóøû мүліêòі қûлмûñòûқ әрå- êåòòåр àрқûлû òàïқàí болñà, мұíäàй мүліê мұрà бåрóгå жàòïàйäû. Àзàмàò- òàрäûң мåíøіê, оíûң іøіíäå жåêåмåí- øіê құқûғûíûң объåêòілåрі мұрàгåрліê мүліê құрàмûíà жàòàäû. Мұрà åêі òүрäå қàлäûрûлàäû: зàң жәíå өñиåò бойûíøà. Мұрà қàлäûрóøû қàйòûñ болàр àлäûíäà мүлêі жàйлû åøêімгå өñиåò åòïåñå íåмåñå өñиåò åòêåííåí êåйіí äå мүліê иåñіз қàлñà, мұрàгåрлåр зàң бойûíøà мұрàғà иå болóғà øàқûрûлàäû. Мұрàгåрліê құқûқ жåêåмåíøіê құ- қûғûмåí òûғûз бàйлàíûñòû. Мұрà- гåрліêòің íåгізгі объåêòіñі – мұрà қàл- äûрóøûíûң өмірі êåзіíäå мұрàгåрлåр ïàйäàлàíàòûí мүліê, àзàмàòòàрäûң жåêåмåíøігі. Åгåр äå àзàмàò қàйòûñ болғàí жàғäàйäà åøқàíäàй өзіíің мүл- êіíå қàòûñòû өêім жàñàмàғàí болñà, оíäà зàң мұрàгåрліêêå бàлàлàрûí, жұ- бàйûí, àòà-àíàлàрûí, жàқûí òóûñòàрûí øàқûрàäû. Мұрà қàлäûрóøûíûң ñоңғû òұрғàí жåрi, àл, åгåр ол бåлгiñiз болñà – мүлiêòiң íåмåñå оíûң íåгiзгi бөлiгiíiң орíàлàñқàí жåрi мұрàíûң àøûлó орíû болûï òàбûлàäû. Ñоòòàрäà åң êөï қàрàлàòûí іñòåр ñà- íàòûí Àзàмàòòûқ êоäåêñòің 1072-3-бà- Æ àңà Қûëìûñòûқ êîäåêñòің қîë- äàíûñқà åíãіçіëãåíіíå äå åêі жûëғà жуûқ уàқûò өòòі. Қûëìûñòûқ çàң- íàìàíû іçãіëåíäіðу ìàқñàòûíäà жàңà êîäåêñòå бұðûí бîëìàғàí èíñòèòуòòàð пàйäà бîëäû. Æàңà Қûëìûñòûқ êîäåêñ åêі бөëіìíåí, 467 бàпòàí òұðàäû, жàëпû бөëіì 98 бàпòàí құðàëñà, åðåêøå бөëіìãå 369 бàп åíãіçіëãåí. Қàбûëäàíғàí жàңà êîäåêñòің бàñòû жàңàëûқòàðäûң біðі – қûëìûñòûқ құқûқ бұçуøûëûқ èíñòèòуòû- íûң åíãіçіëуіíåí êөðіíіñ òàбàäû. Зàңғà ñәйêåñ, қûлмûñòûқ құқûқ бұзóøûлûқòûң åêі òүрі: қûлмûñ ïåí қûлмûñòûқ òåріñ қûлûқòàí òұрàäû. Áұл жөíіíäå êоäåêñòің 10-бàбûíûң 2-øі жәíå 3-бөліê- òåріíäå êåлåñіäåй àíûқòàмàлàр бåрілгåí: ÿғíи, қûлмûñ äåï оñû êоäåêñòå àйûïïұл ñàлó, òүзåó жұмûñòàрû, бàñ боñòàíäûғûí øåêòåó, бàñ боñòàíäûғûíàí àйûрó íå- мåñå өлім жàзàñû òүріíäåгі жàзàлàó қàòåрімåí òûйûм ñàлûíғàí àйûïòû жàñàғàí, қоғàмғà қàóіïòі іñ-әрåêåò òàíûлàäû. Àл, қûлмûñòûқ òåріñ қûлûқ – қоғàмғà зор қàóіï òөíäірмåйòіí, болмàøû зиÿí êåлòіргåí íå àäàм- íûң жåêå бàñûíà, ұйûмғà, қоғàмғà íåмåñå мåмлåêåòêå зиÿí êåлòірó қàòåріí òóғûзғàí, оíû жàñàғàíû үøіí àй- ûïïұл ñàлó, òүзåó жұмûñòàрû, қоғàмäûқ жұмûñòàрғà òàрòó, қàмàққà àлó òүріíäåгі жàзà êөзäåлгåí іñ-әрåêåò (әрåêåòñізäіê) òàíûлàäû äåліíгåí. Яғíи, қûлмûñòûқ òåріñ қûлûқòûң өзіíå òәí íåгізгі 4 бåлгіñі болóû òиіñ: 1. Әрåêåò қàñàқàíà болóû; 2. Қоғàмғà зор қàóіï òөíäірмåóі; 3. Áолмàøû зиÿí êåлòірó íåмåñå êåлòірó қàóïіí òóғûзó;
4. Îíû жàñàғàíû үøіí àйûïïұл ñàлó, òүзåó жұ- мûñòàрû, қоғàмäûқ жұмûñòàрғà òàрòó, қàмàққà àлó òүріíäåгі жàзà êөзäåлóі òиіñ. Қûлмûñòûқ òåріñ қûлûқòàр жàñàғàíû үøіí жåңілі- рåê жàзàлàрäûң òүрлåрі êөзäåлгåí, åң біріíøі – қоғàм- äûқ жұмûñòàрғà òàрòó жәíå қàмàққà àлó. Ñоíäàй-àқ, қûлмûñòûқ òåріñ қûлûқòûң åрåêøåліêòåріíå åñêірó өêілåòòі оргàí іñêå қàòûñóғà òàрòûлàäû, ñåбåбі, иåñіз қàлғàí мүліêòі àлó үøіí мұрàíû қàбûлäàó òàлàï åòілмåйäі. Мұрàгåр болóäûң åíäігі øàрòû – лàйûқñûз мұрàгåр болмàóû êåрåê. Áұíû мұрàгåрліê құқûқ мұрàäàí лàйûқñûз мұрàгåрлåрäі øåòòåòó òàқûрûбûмåí Àзàмàòòûқ êоäåêñòің 1045-øі бàбûíäà бåлгілåгåí. Àòàлғàí бàïòûң 3-бөлігіíäå бàлàлàрûíà àòà-àíàлûқ құқûқòàрûíàí àйûрûлғàí жәíå мұрà àøûлғàí êåзäå бұл құқûқòàрûí қàлïûíà êåлòiрмåгåí àòà-àíàлàрäûң бàлàлàрûíàí қàлғàí мұрàíû зàң бойûíøà àлóғà құқûғû жоқ åêåíі àíûқòàлғàí. Îñû мәí-жàйлàр ñоò- òûң рàñòàóûí қàжåò åòïåйäі жәíå бұл үøіí бàлàлàрûíà àòà-àíàлûқ құқûқòà- рûíàí àйûрûлó фàêòіñіíің өзі жåòêіліêòі болûï, ñоòòàр лàйûқñûз мұрàгåрлåрäi мұрàäàí øåòòåòó мәñåлåлåріí рåòòåй- òіí Àзàмàòòûқ êоäåêñòің 1045-бàбûíûң íормàлàрûí íåгізіíåí äұрûñ қолäàíà- äû.
Ëàйûқñûз мұрàгåрлåр қàòàрûíà: өñиåò бойûíøà äà, ñоíäàй-àқ, зàң бо йûíøà äà мұрàгåрліêòåí øåòòåòóгå болàòûí, мұрà қàлäûрóøûíû íåмåñå мұрàгåрлåрäiң бiрåóií қàñàқàíà өлòiр- гåí íåмåñå олàрäûң өмiрiíå қàñòàíäûқ жàñàғàí, мұрà қàлäûрóøûíûң ñоңғû åрêií жүзåгå àñûрóûíà êåäåргi êåлòір- гåí жәíå ñол àрқûлû олàрäûң өзäå- рií íåмåñå олàрғà жàқûí àäàмäàрäû мұрàгåрлiêêå øàқûрóғà íå мұрàíûң олàрғà òиåñілі үлåñіí êөбåйòóгå ûқïàл жàñàғàí àäàмäàрäû жàòқûзóғà болàäû. Заңға түсінік Білген жөн ÊÎÄÅÊÑÒÅ ЗÀМÀн ÒÀËÀÁы ÒÎËыҚ ÅÑÊÅріËГÅн
бûíà ñәйêåñ, мұрàíû қàбûлäàó үøіí мåрзімäі қàлïûíà êåлòірó жәíå мұрà- гåрäі мұрàíû қàбûлäàғàí äåï òàíó òó- рàлû àрûзäàр бойûíøà іñòåр құрàйäû. Мұрàгåр мұрàíû àлó үøіí оíû қà- бûлäàóғà òиіñ. Мұрàгåрäiң мұрàíûң бiр бөлiгií қàбûлäàғàíû өзiíå òиåñiлi бàрлûқ мұрàíû қàбûлäàғàíûí бiлäiрåäi. Мұрàíû қàбûлäàó мұрà àøûлғàí жåр- äåгi íоòàриóñқà íåмåñå зàңғà ñәйêåñ, мұрà àлó құқûғû òóрàлû êóәлiêòi бåрóгå óәêiлåòòi лàóàзûмäû àäàмғà мұрàгåрäiң мұрàíû қàбûлäàó òóрàлû өòiíiøií íå мұрàгåрäiң мұрàғà құқûқ òóрàлû êóәлiê бåрó òóрàлû өòiíiøií бåрó àрқûлû жүзå- гå àñûрûлàäû. Мұрàíûң àøûлó êүíiíåí бàñòàï àлòû àй iøiíäå мұрà қàбûлäàíóû мүмêіí. Åгåр мұрàгåр мұрàíû қàбûлäàó үøií бåлгiлåíгåí мåрзiмäi äәлåлäi ñåбåï- òåр бойûíøà өòêiзiï àлғàí болñà, оíäà мұрàгåр бұл мåрзiмäi өòêiзó ñåбåïòåрi жойûлғàííàí êåйií àлòû àйäûң iøiíäå ñоòқà жүгiíå àлàäû. Мұрàíû қàбûлäàó үøіí мåрзімäі қàлïûíà êåлòірó жәíå мұрàгåрäі мұрà- íû қàбûлäàғàí äåï òàíó òóрàлû àрûз мұрàгåрліê мүліêòің íåмåñå оíûң íåгізгі бөлігіíің орíàлàñқàí орíû бойûíøà ñоòòà òàлàï қою бойûíøà іñ жүргізó òәрòібімåí мұрàíû қàбûлäàғàí бàñқà мұрàгåрлåрäің қàòûñóûмåí қàрàлàäû. Îñûíäàй мұрàгåрлåр болмàғàí жàғäàй- äà мұрàíûң àøûлғàí орíû бойûí- øà êоммóíàлäûқ мåíøіêòі бàñқàрóғà Áұл мәí-жàйлàр ñоò àрқûлû рàñòàлóû òиіñ.
Мұрà қàлäûрóøûíû êүòó жөíіí äå зàң êүøімåí жүêòåлгåí міíäåòòåрäі орûíäàóäàí жàлòàрғàí àòà-àíàлàрäûң (àñûрàï àлóøûлàрäûң) жәíå êәмåлåòêå òолғàí (àñûрàï àлûíғàí) бàлàлàрäûң зàң бойûíøà мұрàíû àлóғà құқûғû жоқ (ҚрÀÊ-òің 1045-бàбûíûң 3-òàрмàғû). Àòà-àíàлàрäûң бàлàлàрûíà қàрñû міí- äåòòåрі нåêå (åрлі-зàйûïòûлûқ) жәíå оòбàñû òóрàлû êоäåêñіíің 70-72-øі бàï- òàрûíäà, àл, êәмåлåòêå òолғàí бàлàлàр- äûң àòà-àíàлàрûíà қàòûñòû міíäåòòåрі àòàлғàí зàңíûң 145-øі бàбûíäà àй- òûлғàí. Îñû жәíå òàғû бàñқà зàңäàрäà àйòûлғàí міíäåòòåрäі орûíäàмàғàíäàр жоғàрûäàғû òәрòіïïåí зàңäû мұрàгåр болà àлмàóû әбäåí мүмêіí. Қр ÀÊ-íің 1045-бàбûíäà àйòûлғàí лàйûқñûз мұрàгåрлåрäі мұрàгåрліêòåí øåòòåòó åрåжåлåрі міíäåòòі үлåñі бàр мұрàгåрлåргå äå қолäàíûлàäû. Қàзàқñòàí рåñïóблиêàñû òәóåлñізäіê àлғàí êåзäåí бàñòàï Åлбàñûмûз àäàм құқûқòàрûí қорғàóäû íåгізгі қàғиäà рåòіíäå ұñòàíûï êåлåäі. Áұл мåмлåêåò- òің өрêåíиåòòілігіíің бір àйғàғû жәíå àзàмàòòàрäûң мåíøіê құқûғûíûң қàí- øàлûқòû äåңгåйäå қорғàлàòûíäûғû- мåí äå ñиïàòòàлàäû. Àзàмàòòàрäûң жåêåмåíøігіí жәíå оғàí мұрàгåр болó құқûғûí мåмлåêåò қорғàйäû.
МұрÀГÅрËіÊ ҚұҚыҚ: МұрÀны ҚÀÁыËÄÀу, ËÀйыҚÑыЗ МұрÀГÅрÄі ØÅÒÒÅÒу ÒӘрÒіÁі мåрзіміíің қûñқà мåрзімі (1 жûл) жәíå ñоòòûлûқòûң болмàóû жàòқûзûлàäû. Æàңà Қûлмûñòûқ êоäåêñòå бàрлûғû 156 қûлмûñ- òûқ òåріñ қûлûқ åíгізілгåí, оíûң іøіíäå қàзіргі 47 әêімøіліê құқûқ бұзóøûлûқ òүрі қûлмûñòûқ òåріñ қûлûқòàр қàòàрûíà жàòқûзûлғàí. Áұл қûлмûñòûқ òåріñ қûлûқòàр қàòàрûíà жàòқûзûлғàí әêімøіліê құ- қûқ бұзóøûлûқòàрäûң êөбі жåêå òұлғàғà, êәмåлåòêå òолмàғàíäàрäûң құқûқòàрûíà, қоғàмäûқ òәрòіïêå қол ñұғàòûí жәíå оòбàñû-òұрмûñòûқ ñàлàñûíäàғû құ қûққà қàрñû әрåêåòòåр жәíå ò.б. болûï òàбûлàäû. Ñоíûмåí қàòàр, àòàлғàí ñàíàòқà қолäàíûñòàғû оíøà àóûр åмåñ 100 қûлмûñ åíгізілгåí. Îñû жåрäå àйòà êåòåòіí бір жàйò, àòàлғàí 100 оíøà àóûр åмåñ қûлмûñòûң 20-ñû үøіí қолäàíûñòàғû зàңíàмà бойûí- øà бàñ боñòàíäûғûíàí àйûрó жàзàñû òàғàйûíäàлûï, оíäàй қûлмûñòû жàñàғàí òұлғàíûң ñоòòûлûғû äà болмàйäû. Қûлмûñòûқ òåріñ қûлûқòàрäûң қàòàрûíà бұрûí Қûлмûñòûқ жәíå Әêімøіліê құқûқ бұзóøûлûқ òóрà- лû êоäåêñòå болмàғàí 9 құқûққà қàрñû әрåêåòòåр åíгізілгåí. 47 әêімøіліê құқûқ бұзóøûлûқ қûлмûñòûқ òåріñ қûлûқòàр қàòàрûíà жàòқûзó – жàóàïêåрøіліê- êå òàрòûлàòûí òұлғàíûң қорғàíóû құқûқòàрûí êү- øåйòåòіíі ñөзñіз. Áұл äåгåí – қорғàóøûíûң міíäåòòі қàòûñóû – Қûлмûñòûқ ïроцåñòіê êоäåêñòå êөзäåлгåí ïроцåññóàлäûқ êåïілäіêòің бàрлûқ êåøåíіí қолäà- íó äåгåí ñөз. Æàңà зàңғà ñәйêåñ, қûлмûñòûқ òåріñ қûлûқòàр үøіí қàмàóғà àлóäûң åң жоғàрғû мåрзімі 6 àй äåï êөзäåлгåí. Áұрûíғû Қûлмûñòûқ êоäåêñïåí ñàлûñòûрғàíäà жàңà êоäåêñòå бàñ боñòàíäûғûíàí àйûрó жàзàñûíûң орíûíà бàлàмàлû жàзàлàрäû қолäàíó бàñòû íàзàрғà àлûíûï, жàзà òүрлåрі мåí жàзà òàғàйûíäàó жүйåñі àйòàрлûқòàй өзгåргåí. Қàбûлäàíғàí êоäåêñòің 40-бà- бûíäà қûлмûñòûқ òåріñ қûлûқ жàñàғàíû үøіí жәíå қûлмûñ жàñàғàíû үøіí êіíәлі àäàмғà òàғàйûíäàлàòûí жàзà òүрлåрі бөліï êөрñåòілгåí. Ñоғàí ñàй, бүгіíäå қûлмûñòûқ òåріñ қûлûқ жàñàғàíäàрғà àйûïïұл, òүзåó жұмûñòàрû, қоғàмäûқ жұмûñòàрғà òàрòó, қàмàққà àлó қолäàíûлñà, қûлмûñ үøіí àйûïïұл, òүзåó жұмûñ- òàрû, бàñ боñòàíäûғûí øåêòåó, бàñ боñòàíäûғûíàí àйûрó, өлім жàзàñû қолäàíûлóû мүмêіí. Ñоíûмåí қàòàр, қоñûмøà жàзàлàрäûң òүрлåрі өзгåріï, жàңà êоäåêñ бойûíøà мүлêіí òәрêілåó, àрíàóлû, әñêå- ри íåмåñå құрмåòòі àòàғûíàí, ñûíûïòûқ øåíіíåí, äиïломàòиÿлûқ äәрåжåñіíåí, біліêòіліê ñûíûбûíàí жәíå мåмлåêåòòіê íàгрàäàлàрûíàí àйûрó, бåлгілі бір лàóàзûмäû àòқàрó íåмåñå бåлгілі бір қûзмåòïåí àйíàлûñó құқûғûíàí àйûрó, øåòåлäіêòі íåмåñå àзà- мàòòûғû жоқ àäàмäû Қàзàқñòàí рåñïóблиêàñûíûң øåгіíåí òûñқàрû жåргå øûғàрûï жібåрó жàзàлàрû қолäàíûñқà åíгізілäі. Æàңà êоäåêñòå қûлмûñòûң қàйòàлàíó иíñòиòó- òûíà àйòàрлûқòàй өзгåріñòåр åíгізілгåí. Åíäі жàңà зàңғà ñәйêåñ, òåê àóûр жәíå àñà àóûр қûлмûñòàрäû жàñàғàíû үøіí қûлмûñòûң қàйòàлàíóû åñåïòåліíåòіí болàäû, àл, жåңіл жәíå àóûрлûғû орòàøà қûлмûñòàр үøіí қûлмûñòûң қàйòàлàíóû åñåïòåліíбåйäі. Æәíå жàңà êоäåêñêå ñәйêåñ, қûлмûñòûң қàйòàлàíóûíûң òåê åêі òүрі, ÿғíи, қûлмûñòàрäûң қàйòàлàíóû жәíå қàóіïòі қàйòàлàíóû қолäàíûлàòûí болàäû. Åíäі ñоòòûлûқ åñêірó бàрûñûíäà òåê àóûр жәíå àñà àóûр қûлмûñòàр íàзàрғà àлûíàòûí болàäû. Ñоíûмåí қàòàр, ñоòòàрмåí қûлмûñòàрäûң қàйòà- лàíó жàғäàйûíäà жàзà òàғàйûíäàóäûң қолäàíûñòàғû åрåжåлåрі àлûï òàñòàлғàí, ÿғíи, қàзіргі êоäåêñêå ñәйêåñ, ñоòòàр бұрûí ñоòòàлғàíäàрғà жàñàлғàí қûл- мûñ үøіí êөзäåлгåí åң қàòàң жàзà òүріíің åң жоғàрû мåрзімі мåí мөлøåріíің үøòåí біріíåí жоғàрû мåрзімäі òàғàйûíäàóғà міíäåòòі åäі. Àл, жàңà êоäåêñ бойûíøà мұíäàй åрåжåлåр àлûíûï òàñòàлғàí. Àòàï өòåòіí òàғû бір мәí-жàй, òàòóлàñó иíñòиòó- òûíà åíгізілгåí өзгåрòóлåргå қàòûñòû болûï оòûр. Яғíи, жàңà зàң бойûíøà åíäі (68-бàбûíûң 2-бөлігі) қàзàғà ұøûрàòóмåí íåмåñå àäàмíûң äåíñàóлûғûíà àóûр зиÿí êåлòірóмåí бàйлàíûñòû åмåñ àóûр қûлмûñ- òû àлғàø рåò жàñàғàí êәмåлåòêå òолмàғàíäàр, жүêòі әйåлäåр, жàñ бàлàлàрû бàр әйåлäåр, жàñ бàлàлàрûí жàлғûз өзі òәрбиåлåï оòûрғàí åрêåêòåр, åлó ñåгіз жàñòàғû жәíå ол жàñòàí àñқàí әйåлäåр, àлïûñ үø жàñòàғû жәíå ол жàñòàí àñқàí åрêåêòåр, åгåр олàр жәбірлåíóøімåí, àрûз бåрóøімåí òàòóлàññà, оíûң іøіíäå мåäиàциÿ òәрòібімåí òàòóлàññà жәíå êåлòірілгåí зиÿíäû қàлïûíà êåлòірñå, қûлмûñòûқ жàóàïòûлûқòàí боñàòûлóû мүмêіí. Êөліêòåгі қûлмûñòàр үøіí жàóàïêåрøіліê êүøåй- òілгåí, әñірåñå, àлêогольäіê мàñàю жàғäàйûíäà жол- êөліê оқиғàñûí жàñàғàíû үøіí êөліê құрàлûí жүргізó құқûғûíàí àйûрóäûң мåрзімі 10 жûлғà äåйіí ұзàр- òûлғàí. Æәíå äå åñірòêіліê жәíå (íåмåñå) óûòқұмàр- лûқ мàñàң êүйäåгі àäàмíûң êөліê құрàлûí бàñқàрóû, àбàйñûзäà àäàм өліміíå әêåï ñоққàí жàғäàйäà 5 жûлäàí 7 жûлғà äåйіíгі мåрзімгå бàñ боñòàíäûғûíàí àйûрó êөзäåлгåí, ÿғíи, àòàлғàí қûлмûñ қàñàқàíà àóûр ñàíàòòàғû қûлмûñқà жàòқûзûлғàí, бұл äåгåíіміз мұí- äàй қûлмûñòàр бойûíøà òàòóлàñó мүмêіí åмåñòігіí білäірåäі. Áұрûíғû êоäåêñòåгі êåзäåñêåí êåмøіліêòåрäі жойûï, зàңäûлûқòûң êүмәíñіз ñàқòàлóûíà мүмêіíäіê бå рå òіí жàңà Қûлмûñòûқ êоäåêñ ñоò ñàлàñûíäàғû оң өзгå ріñòåрäің äå бàñòàмàøûñû болàрû àíûқ.
Каталог: wp-content -> uploads -> 2015 2015 -> МазМұны. Содержание жоғары білім. Высшее образование 2015 -> Сұхбат 5-бетте) (Соңы 3-бетте) Ақпарат Бүгінгінің бас тақырыбы Ойталқы АҢдатпа 2015 -> Ажал ошағына айналды баспасөз — 2016 Мінбер 2015 -> АҢдатпа 6-бет 3-бет 2015 -> Соңы 8-бетте) (Соңы 3-бетте) Ақпарат Бүгінгінің бас тақырыбы АҢдатпа 2015 -> Сапасын дамыту жолдары 2015 -> Ж. Тәшенов Хрущев үшін неге ұялды? 2015 -> Ж. Бірегей тұлға Қапез Қожахметов, Мағжан Садыханұлы 2015 -> Л т т ы о а м д ы – с а я с и ж у р н а л журнал 1976 жылы Халықтар Достығы орденімен, 2002 жылы Қазақстан Журналистика Академиясының «Алтын Жұлдыз», 2008 жылы Қазақстан Журналистер Одағының сыйлығымен марапатталды жүктеу 1.18 Mb. Поделитесь с Вашими друзьями:
|