Диаграммада адамның асқорыту жүйесі мүшелерін көрсетілген.
Диаграммадағы М, L, P мүшелерінде жүретін үдерістерді сипаттаңыз.
М L P
Ас қорыту үдерісінде органикалық биополимерлер белгілі ферменттердің әсерінен қарапайым мономерлерге ыдырайды.
Төмендегі үлгіні пайдалана отырып көмірсулар мен майларды ыдырататын фермент туралы ақпараттарды толықтырыңыз.
фермент
pH (ортасы)
әсер ететін
орны
әсер ететін
субстрат
өнім
пепсин
қышқылдық
асқазан
нәруыз
аминқышқылдары
Биолог пепсиннің белсенді жұмыс жасайтын оптимальды рН ортасын анықтау үшін тәжірибе жасады. Ол ферменттің белсенділігін 4 сынауықта өлшеді. Әр сынауыққа суретте көрсетілгендей 1 см3 (текше ) піскен жұмыртқа ақуызын салды. Сонымен бірге зерттеуші жұмыртқа ақуызы текшесінің толық қорытылуына қажетті уақытты белгіледі (өлшеді)
(а) Биолог жұмыртқа нәруызының барлық текшелерінің бірдей мөлшерде болғанын қамтамасыз етті. Себебін түсіндіріңіз.
Бұл тәжірибеде температура бақыланатын болды. Температураны бақылау қажеттігін түсіндіріңіз.
Бір асқорыту ферментінің мысалында ферменттер қалай жұмыс жасайтынын сипаттаңыз.
Жасуша мембранасы арқылы өтетін тасымалдың түрлері көрсетілген
(а) В әрпімен көрсетілген тасымал түрін атаңыз.
(b) I және II сандарымен көрсетілген тасымал түрлерін салыстырыңыз.
Оқушы транспирация үрдісін түсіну үшін тәжірибе жасады. Сызбада бірдей үш өсімдіктің сабағы және зерттеу барысындағы іс-әрекет берілген.
Вазелин май тәрізді зат болғандықтан су өткізбейді. Барлық үш өркенді де бірдей жағдайда 1 сағат бойы ұстады. Кестеде зерттеу нәтижесі берілген.
Өсімдік сабағы
Транспирация жылдамдығы
L
16
M
2
N
14
(а) Не себепті М өсімдігі L өсімдігімен салыстырғанда суды баяу буландырғанын түсіндіріңіз.
(b)Транспирация құбылысының өсімдіктер тіршілігі үшін мәнісін түсіндіріңіз.
Жұмыртқа нәруызының барлық текшелері бірдей мөлшерде болу қажеттігінің себебін түсіндіруге қиналады
Жұмыртқа нәруызының барлық текшелері бірдей мөлшерде болу қажеттігінің себебін түсіндіруде, тәжірибеде барысында температураның бақылану себебін анықтауда, ферментінің мысалында ферменттер қалай жұмыс жасайтынын сипаттауда қателіктер жібереді
Ферменттердің белсенділігіне әр түрлі жағдайлардың әсерін талдайды
Активті және тапсымалдарды салыстырады
пассивті
Активті және тапсымалдарды қиналады
пассивті салыстыруда
В әрпімен таңбаланған тасымал түрін атауда, I және II сандарымен көрсетілген тасымал түрлерінін арасындағы ұқсастықтарды/айырмашылықтардатауд а қателіктер жібереді
Активті және тапсымалдарды салыстырады
пассивті дұрыс
Өсімдіктердегі транспирация үдерісінің мәнін түсіндіреді
Өсімдіктердегі транспирация үдерісінің мәнін түсіндіреді
Екі өсімдіктің суды буландыру жылдамдығының әр түрлі болу себебін анықтауда, транспирация үрдісінің өсімдіктер үшін мәнісін түсіндіруде қателіктер жібереді.
Өсімдіктердегі транспирация үдерісінің мәнін толық түсіндіреді
2 – ТОҚСАН БОЙЫНША ЖИЫНТЫҚ БАҒАЛАУ ТАПСЫРМАЛАРЫ
А «Тыныс алу» бөлімі бойынша жиынтық бағалау
Оқумақсаттары 9.1.4.1 Тыныс алу реакциясының химиялық теңдеуін
пайдалана отырып анаэробты және аэробты тыныс алуды салыстыру
Аэробты және анаэробты тыныс алу үрдістерімен бұлшықеттің қажуы арасындағы байланысты орнату
Бағалаукритерийлері Білімалушы:
Анаэробты және аэробты тыныс алуды салыстырады
Аэробты және анаэробты тыныс алу үрдістерімен бұлшықеттің қажуы арасындағы байланысты көрсетеді
Ойлау дағдыларының деңгейі
Қолдану
Жоғары деңгей дағдылары
Орындау уақыты 20 минут
Тапсырма
Төменде тыныс алудың түрлерінің теңдеулері берілген.
Оларды жіктеңіз.
Анаэробты тыныс алу_Аэробты тыныс алу_
Анаэробты және аэробты тыныс алудың сипаттамалары бойынша салыстырыңыз.
Салыстыру сипаты
аэробты
анаэробты
жасушада жүретін орны
түзілетін соңғы өнімдер
жылдамдығы
жүру жағдайы
АТФ саны
үрдістің ПӘК-і
Не себепті аэробты жаттығулардың анаэробты жаттығуларға қарағанда қарқындылығы төмен екендігін мысалдармен дәлелдеңіз.
Аэробты және анаэробты тыныс алу үрдістері мен бұлшықеттің қажуы арасындағы қандай байланыс болатынын анықтаңыз.
Бағалау критерийлері
Тапсырма
№
Дескриптор
Балл
Білім алушы
Анаэробты және аэробты тыныс алуды салыстырады
1
анаэробты теңдеулерді
анықтайды;
1
аэробты теңдеулерді анықтайды;
1
2
анаэробты және аэробты тыныс алудың түрлерін жасушада