-д а н //-д ен ,  (-та н //-т ен )

ҮСТЕУЛЕР  СӨЗЖАСАМЫ

407

Есімдік  негізді  үстеулер:  Зағираптың  не- 

лікт ен куанғанын ол енді ғана үғайын деді (Ж ақ- 

сыбаев).  Мен  ж аткан  жайды  Нүрт ас  а ға й  

өздігінен тауып келе алм ай ж үр(Ә білев).

Бұл  көрсеткіш  кейде басқа бір қосымшалар- 

дан  кейін  барып  жалғанады  (бүлжытпастан, 

жүресінен т.б.).

Үстеу сөздердің  құрамында  келетін  ком ек- 

тес септігі жалғауының тілдік табиғаты да ж оға- 

рыда  талданған  -ғ а //-г е ,  -д а //-д е,  -д а н //-д е н  

қосы м ш алары м ен  бірдей  түсіп  ж атады .  Бұл 

қосымш а да үстеу,  затесім  создерінің  құрамын- 

да келіп, жаңа реңктегі  үстеулерді жасауға қаты- 

сады.  М ұндай  үстеу  создер,  негізінен  алғанда, 

мекен,  мезгіл,  амалдық мәндерді  білдіреді.

Қарағы м , бермен кел  (Абай).  Оданә/ш

алды рланған  олке жатыр  (И сабаев).  Қожаш ер- 

т е м е н к айтып  кетті  (Көбеев).  Бетімен  жайылып 

жүрген  бір ел  бар  (Мүсірепов).

Ж оғары да  талданған  үстеулердің  бэрі  де  - 

септік жалғауларының қатысуымен жасалған ту- 

ылымдар.  Тілімізде,  бұлардың сыртында,  үстеу 

жасайтын біраз арнайы жұрнақтар да бар.

жүктеу 38.54 Mb.

Поделитесь с Вашими друзьями: